วันที่ 5 พฤศจิกายน 2562 รองศาสตราจารย์ ดร.สิทธิวัฒน์ เลิศศิริ คณบดีคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พร้อมด้วย รองศาสตราจารย์ ดร.ปัทมาภรณ์ กฤตยพงษ์ หัวหน้าโครงการทำหมันยุงจากศูนย์วิจัยเพื่อความเป็นเลิศ พาหะและโรคที่นำโดยพาหะ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล และคณะผู้วิจัยจากกรมควบคุมโรค และกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ให้การต้อนรับผู้เข้าร่วมประชุมในการประชุมขององค์การอนามัยโลก “WHO/TDR Research Uptake Meeting Impact of Socioecological Systems and Resilience-Based Strategies on the Control of Vector –Borne Diseases (VBDs)” โดยมี ศาสตราจารย์ ดร.ยงยุทธ ยุทธวงศ์ อดีตรองนายกรัฐมนตรี เป็นประธานในพิธีเปิด ณ โรงแรมรามาด้าพลาซ่าบางกอกแม่น้ำ ริเวอร์ไซต์ กรุงเทพฯ เพื่อประชาสัมพันธ์โครงการควบคุมไข้เลือดออกที่ได้รับทุนสนับสนุนการวิจัยจากองค์การอนามัยโลก (WHO/TDR) ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ ซึ่งประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญจากประเทศสหรัฐอเมริกาและผู้แทนจากประเทศต่างๆ ในภูมิภาคเอเชียรวม 14 ประเทศ รวมทั้งผู้แทนจากมูลนิธิธนินท์ เทวี เจียรวนนท์
ทีมวิจัยจากศูนย์วิจัยเพื่อความเป็นเลิศพาหะและโรคที่นำโดยพาหะ คณะวิทยาศาสตร์ ม.มหิดล โดย รศ.ดร.ปัทมาภรณ์ กฤตยพงษ์ ได้พัฒนายุงลายบ้านสายพันธุ์ที่เป็นหมันและต้านเชื้อไวรัสไข้เลือดออกได้สำเร็จ โดยใช้วิธีการทำหมันยุงสองขั้นตอน ขั้นตอนแรกใช้วิธีการทางเทคโนโลยีชีวภาพ ฉีดเชื้อแบคทีเรียร่วมอาศัยสกุลโวบาเกียสองสายพันธุ์ ซึ่งสกัดจากยุงลายสวนเข้าไปในยุงลายบ้าน เพื่อพัฒนายุงลายบ้านสานพันธุ์ที่สามารถทำให้ยุงในธรรมชาติเป็นหมันได้ ขั้นตอนที่สอง ใช้วิธีการฉายรังสีปริมาณอ่อนเพื่อทำให้ยุงลายบ้านสายพันธุ์ที่พัฒนาใหม่นี้เป็นหมันด้วย ก่อนจะปล่อยเฉพาะยุงตัวผู้ซึ่งกินแต่น้ำหวานออกสู่ธรรมชาติ ยุงลายบ้านตัวผู้ที่ผ่านการทำหมันสองขั้นตอนเหล่านี้จะไปผสมพันธุ์กับยุงลายบ้านตัวเมียในธรรมชาติเป็นหมัน และไม่สามารถแพร่พันธุ์ต่อได้
โครงการทำหมันยุงลายเป็นหนึ่งโครงการที่ได้รับการสนับสนุนจากองค์การอนามัยโลก โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อทำการวิจัยต่อยอดและแสดงผลการลดลงของโรคที่นำโดยยุงลาย ได้แก่ โรคไข้เลือดออก โรคไข้ชิคุนกุนยา หรือโรคไข้ปวดข้อยุงลาย และโรคไข้ติดเชื้อไวรัสซิกา ในพื้นที่ที่มีการระบาดของโรคซ้ำซ้อนในชุมชนเมือง การวิจัยนี้เป็นการทำวิจัยต่อเนื่องจากโครงการนำร่องที่ได้แสดงผลการลดลงของยุงลายในพื้นที่วิจัย อ.แปลงยาว จ.ฉะเชิงเทรา เมื่อปี พ.ศ.2559 โดยจากการประเมินผลวิจัยพบว่า สามารถลดจำนวนยุงลายที่เป็นพาหะนำโรคในธรรมชาติได้ถึง 97% หลังการปล่อยยุงตัวผู้ที่เป็นเวลา 6 เดือน
โครงการใหม่ที่ได้รับการสนับสนุนจากองค์การอนามัยโลกนี้อยู่ในระหว่างการขอหนังสือรับรองจริยธรรมการวิจัยในคนของ กทม. โดยโครงการฯ ได้รับการรับรองจริยธรรมการวิจัยในคนจากมหาวิทยาลัยมหิดล กระทรวงสาธารณสุข และองค์การอนามัยโลกเรียบร้อยแล้ว และคาดว่าจะสามารถเริ่มดำเนินการได้ในช่วงต้นปีหน้านี้
