วันที่ 8 มีนาคม 2565 ศาสตราจารย์ นายแพทย์บรรจง มไหสวริยะ อธิการบดี มหาวิทยาลัยมหิดล เป็นประธานเปิดการประชุม “พรบ.ใหม่…นักวิจัยต้องรู้: พรบ.ส่งเสริมการใช้ประโยชน์ผลงานวิจัยและนวัตกรรม” โดยมี ศาสตราจารย์ ดร. นายแพทย์ภัทรชัย กีรติสิน รองอธิการบดีฝ่ายวิจัย มหาวิทยาลัยมหิดล บรรยายเรื่อง “ความสำคัญของ พรบ.ส่งเสริมการใช้ประโยชน์ผลงานวิจัยและนวัตกรรม” ซึ่งได้กล่าวถึง ที่มาของพระราชบัญญัติส่งเสริมการใช้ประโยชน์ผลงานวิจัยและนวัตกรรม พ.ศ. 2564 ว่า มีการนำ “กฎหมายสหรัฐอเมริกาที่เกี่ยวข้องกับสิ่งประดิษฐ์ ที่เกิดจากทุนวิจัยของภาครัฐ” มาเป็นแนวทาง ของพรบ. ฉบับนี้ ซึ่งกฎหมายสหรัฐอเมริกาที่เกี่ยวข้องกับสิ่งประดิษฐ์ฯ มีวัตถุประสงค์หลัก คือ การโอนสิทธิความเป็นเจ้าของสิ่งประดิษฐ์ไปให้มหาวิทยาลัย(ผู้รับทุน) เพื่อดำเนินการนำไปใช้ประโยชน์ โดยผู้รับทุนมีหน้าที่เปิดเผยสิ่งประดิษฐ์ ภายในเวลาที่กำหนด และรายงานความก้าวหน้าต่อผู้ให้ทุน และผู้รับทุนต้องจัดสรรประโยชน์ให้กับผู้ประดิษฐ์ อย่างเหมาะสม พร้อมนำรายได้ส่วนหนึ่งไปพัฒนาการศึกษาวิจัย และช่วยส่งเสริมธุรกิจขนาดเล็กให้เติบโต ซึ่งผู้ให้ทุนมีสิทธิกำหนดเงื่อนไขและติดตามการนำไปใช้ประโยชน์ หากพบว่าไม่เป็นไปตามที่กำหนด สามารถขอโอนสิทธิความเป็นเจ้าของคืน หรือนำไปใช้ประโยชน์อื่นตามที่เห็นสมควรได้
จากนั้น รองศาสตราจารย์ ดร.ยศชนัน วงศ์สวัสดิ์ ผู้อำนวยการสถาบันบริหารจัดการเทคโนโลยีและนวัตกรรม มหาวิทยาลัยมหิดล บรรยายเรื่อง “การเตรียมความพร้อมในการดำเนินงานตาม พรบ. และบทบาทนักวิจัย” และคุณพลอยพรรณ จิตรแจ้ง หัวหน้างานถ่ายทอดเทคโนโลยีเชิงพาณิชย์ (Technology Commercialization) สถาบันบริหารจัดการเทคโนโลยีและนวัตกรรม บรรยายเรื่อง “สาระสำคัญของ พรบ.ที่นักวิจัยต้องรู้”
พระราชบัญญัติส่งเสริมการใช้ประโยชน์ผลงานวิจัยและนวัตกรรม พ.ศ. 2564 ได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน 2564 เหตุผลในการประกาศใช้พระราชบัญญัติฉบับนี้ คือ การวิจัยและพัฒนานวัตกรรมเป็นพื้นฐานสำคัญในการพัฒนาประเทศในอนาคต โดยที่ผ่านมารัฐได้ให้ทุนสนับสนุนการวิจัยและพัฒนามาอย่างต่อเนื่อง แต่โดยที่ผู้รับทุน หรือนักวิจัยไม่สามารถเป็นเจ้าของผลงานวิจัยและนวัตกรรมได้ด้วยข้อจำกัดด้านกฎหมาย และกฎระเบียบของภาครัฐ จึงไม่มีการนำผลงานวิจัยและนวัตกรรมที่เกิดขึ้นไปใช้ประโยชน์อย่างเป็นรูปธรรม ดังนั้น เพื่อให้มีการนำผลงานวิจัยและนวัตกรรมไปใช้ อันจะเป็นประโยชน์ทั้งการต่อยอดการวิจัยและต่อเศรษฐกิจของประเทศในภาพรวม และเป็นแรงจูงใจให้มีการวิจัยและสร้างนวัตกรรมเพิ่มขึ้น สมควรกำหนดให้ผู้รับทุนหรือนักวิจัยสามารถเป็นเจ้าของผลงานวิจัยและนวัตกรรมที่เกิดจากเงินสนับสนุนของภาครัฐได้ มีกลไกการบริหารจัดการและติดตามการนำผลงานวิจัยและนวัตกรรมไปใช้ประโยชน์ รวมทั้งกำหนดมาตรการบังคับใช้สิทธิโดยรัฐ ในกรณีจำเป็นเพื่อประโยชน์สาธารณะ เพื่อให้เกิดความสมดุลระหว่างประโยชน์ของผู้เป็นเจ้าของผลงานวิจัยและนวัตกรรมและประโยชน์ส่วนรวมต่อไป
