Page 7 - MU_2Feb66

February 2023 มหิดลสาร ๒๕๖๖ 7

ม.มหิิดล เปิิดโลกมหิัศึจรรย์

ศึึกษาวิจัยโรคเมตาบ่อลิกในัมนัุษย์

ด้วยุโมเดลี่ของปลี่าม้าลี่ายุ (Zebrafish Model)

สัมภ์าษณี์ และเข่ยนข�าวโดย ฐิตำิริัตำน์ เดชำพริหิม
ภ์าพจำากผู้ใหิ้สัมภ์าษณี์

“โรื่คอ้วน” เป็็นหินึ�งในโริคเมตำาบอลิก (Metabolic Syndrome)
ทั่�เกิดจำากริะบบการิเผาผลาญทั่�ผิดป็กตำิของริ�างกาย เป็็นโริค
ทั่�ไม�เพ่ยงก�อใหิ้เกิดป็ัญหิาภ์าวะไขมันพอกตำับ แตำ�ยังทัำาใหิ้เกิดภ์าวะ
เบาหิวาน โริคไตำ โริคหิัวใจำ และความผิดป็กตำิอื�นๆ ของริ�างกาย
เกิดขึ�นตำามมาอ่กมากมาย นักวิจำัยมหิาวิทัยาลัยมหิิดลจำึงได้
ศึกษาวิจำัยโริคเมตำาบอลิกในมนุษย์ ด้วยโมเดลของป็ลาม้าลาย
(Zebrafish Model)
ผู้่้ช่วยศิาสิ่ตรื่าจารื่ย์ ดรื่. นายแพทย์เฉล่มชัย ม่ตรื่พันธ์์
อาจำาริย์แพทัย์ป็ริะจำำาภ์าควิชำาชำ่วเคม่ คณีะแพทัยศาสตำริ์ศิริิริาชำ
พยาบาล มหิาวิทัยาลัยมหิิดล กล�าวในฐานะผู้ศึกษาวิจำัย
โริคเมตำาบอลิกด้วยโมเดลของป็ลาม้าลายในริะดับโมเลกุลว�า
โมเดลป็ลาม้าลายถูกนำามาใชำ้เป็็นโมเดลสัตำว์ทัดลองอย�างเป็็น
ริะบบเพื�อศึกษาการิทัำางานของริะบบป็ริะสาทั โดยศิาสิ่ตรื่าจารื่ย์
จอรื่์จ สิ่ไตรื่ซึ่่งเกอรื่์ (Professor George Streisinger) ผศ.ดรื่.นพ.เฉลี่ิมชััยุ มิต์รื่พันธ์์
อาจำาริย์แพทัย์ป็ริะจำำาภ์าควิชำาชำ่วเคม่
แห่งมหาว่ทยาลัยโอเรื่กอน (University of Oregon) คณีะแพทัยศาสตำริ์ศิริิริาชำพยาบาล มหิาวิทัยาลัยมหิิดล
สิ่หรื่ัฐอเมรื่่กา ตำั�งแตำ�เมื�อ ๕๐ ป็ีทั่�ผ�านมา
หิลังจำากนั�นป็ลาม้าลายเริิ�มได้ริับความนิยมมากขึ�นเริื�อยๆ เป็นสิ่ัตว์ทดลอง เพ่�อการื่ศิึกษาว่จัยโรื่คเมตาบอล่ก เน่�องจาก
ม่กลุ�มนักวิทัยาศาสตำริ์หิลายกลุ�มนำาไป็เป็็นโมเดลศึกษา สิ่ามารื่ถีทำาการื่ทดลองได้ในจำานวนที�มากกว่า และเสิ่ียค่าใช้จ่าย
การิทัำางานของริะบบอวัยวะตำ�างๆ คริอบคลุมไป็ถึงการิศึกษา น้อยกว่าการื่ทดลองโดยใช้หน่ ซึ่ึ�งเป็นสิ่ัตว์เล่อดอุ่นเลี�ยงล่กด้วยนม
พยาธิวิทัยา และการิเกิดโริคตำ�างๆ เช่นเดียวกันมนุษย์ เป็นสิ่ัตว์ทดลอง
แม้ปลาโดยทั�วไปจะอย่่ในปรื่ะเภทสิ่ัตว์เล่อดเย็น ต่างจาก โดยได้เลือกใชำ้ป็ลาม้าลาย อายุ ๓ – ๗ เดือนซึ�งเป็็นตำัวเตำ็มวัย
มนุษย์ซึ่ึ�งเป็นสิ่ัตว์เล่อดอุ่นเลี�ยงล่กด้วยนม ข้อม่ลจากโครื่งการื่ (Adult) มาเล่�ยงใหิ้อ้วน หิริือม่นำาหินักเกินกว�าป็กตำิ ก�อนนำาเนื�อเยื�อ
ถีอดรื่หัสิ่แผู้นที�พันธ์ุกรื่รื่มของปลาม้าลาย โดยสิ่ถีาบันว่จัย จำากตำับ ไตำ และไขมันมาทัำาการิศึกษาวิจำัย โดยเฉีพาะอย�างยิ�ง
จีโนม (Wellcome Trust Sanger Institute) พบว่า ปลาม้าลาย ไขมันทั่�สะสมในตำับ ด้วยเทัคโนโลย่ทั่�พัฒนาขึ�นโดยกลุ่มว่จัย
ซึ่ึ�งเป็นปลานำาจ่ดที�ถี่กจัดเป็นสิ่ัตว์ที�มีกรื่ะด่กสิ่ันหลังที�มี Metabolomics and Systems Biology ศิ่นย์ชีวโมเลกุลและ
การื่ปฏิ่สิ่นธ์่ภายนอกรื่่างกาย มีลำาดับเบสิ่พันธ์ุกรื่รื่ม (Genome ฟัีโนมศิ่รื่่รื่าช (Siriraj Metabolomics and Phoenomics Center,
Sequence) ที�เหม่อนกับรื่หัสิ่พันธ์ุกรื่รื่มของมนุษย์ถีึงรื่้อยละ ๗๐ SiMPC) คณะแพทยศิาสิ่ตรื่์ศิ่รื่่รื่าชพยาบาล มหาว่ทยาลัยมห่ดล
ซึ�งการิศึกษาวิจำัยในคริั�งน่�ทัำาเพื�อป็ริะโยชำน์ในการิค้นหา
ตัวบ่งชี�ทางชีวภาพ (Biological Marker) สิ่ำาหรื่ับทำานายการื่เก่ด
โรื่คเมตาบอล่กในมนุษย์ ภ์ายใตำ้ทัุนสนับสนุนวิจำัยหิลักจำาก
มหิาวิทัยาลัยมหิิดล โดยทัำาการิทัดลองอย�างถูกตำ้องและเทั�าทั่�
จำำาเป็็น ตำามหิลักจำริิยธริริมตำามพรื่ะรื่าชบัญ์ญ์ัต่สิ่ัตว์เพ่�องาน
ทางว่ทยาศิาสิ่ตรื่์ พ.ศิ.๒๕๕๘ โดยก้าวตำ�อไป็เตำริ่ยมตำ�อยอด
ขยายผลสู�การิศึกษาโริคทัางเมตำาบอลิกทั่�เกิดขึ�นสัมพันธ์กับ
โริคอ้วน เชำ�น ภ์าวะไตำเสื�อม (chronic kidney disease) ในมนุษย์
และถี้าใช้เทคน่คทางโมเลกุล เพ่�อยับยั�งการื่แสิ่ดงออก ตำ�อไป็ด้วยในอนาคตำ
(gene knockdown) ของยีนในกลุ่มนี� จะมีลักษณะที�ตรื่วจสิ่อบได้ ซึ�งการิป็�องกัน ย�อมด่กว�าการิริักษา เพ่ยงหิันมาตำิดตำามเฝึ�าริะวัง
(phenotype) ที�เหม่อนกับ ลักษณะที�พบในโรื่คที�เก่ดขึ�นในมนุษย์ BMI ไม�ใหิ้เกิน ๒๕ ค�า BMI น่�เริาสามาริถคำานวณีได้เองโดยใชำ้
ถีึงรื่้อยละ ๘๐ นำาหินักตำัวทั่�เป็็นกิโลกริัม หิาริด้วยส�วนสูงยกกำาลังสอง และริู้จำัก
นอกจากนี� สิ่าเหตุที� ผู้่้ช่วยศิาสิ่ตรื่าจารื่ย์ ดรื่. นายแพทย์ ป็�องกันโดยริะวังไม�ใหิ้นำาหินักตำัวมากเกินไป็จำากการิริับป็ริะทัาน
เฉล่มชัย ม่ตรื่พันธ์์ ได้เล่อกศิึกษาว่จัยโดยใช้ปลาม้าลาย อาหิาริแตำ�พอด่ และออกกำาลังกายอย�างสมำาเสมอ