Page 12 - MU_2Feb66
P. 12
12 มหิดลสาร ๒๕๖๖ February 2023
ม.มหิิดล ส่งเสริมชุ้มช้นัเกษตรปิลอดการเผา
สื�อสารด้วยความเข็้าใจ ใช้้ทรัพยากรใหิ้คุ้มค่า
สัมภ์าษณี์ และเข่ยนข�าวโดย ฐิตำิริัตำน์ เดชำพริหิม
ขอบคุณีภ์าพจำาก EN
ชำ�วงหิลังฤดูกาลเก็บเก่�ยว มักพบภ์ัยจำากฝึุ่น PM2.5 ทัำาใหิ้เกิด
ป็ัญหิามลพิษทัางอากาศ ซึ�งส�วนหินึ�งเกิดจำากการิเผาในพื�นทั่�
เกษตำริ เพื�อกำาจำัดวัสดุเหิลือทัิ�งทัางการิเกษตำริทั่�ม่อยู�เป็็นจำำานวนมาก
ใหิ้ทัันตำ�อการิป็ลูกเพาะป็ลูกริอบถัดไป็
ข้อมูลจำาก สิ่ำานักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศิและ
ภ่ม่สิ่ารื่สิ่นเทศิ (องค์การื่มหาชน) หรื่่อ GISTDA ในช่วงเด่อน
มกรื่าคม - พฤษภาคม เปรื่ียบเทียบรื่ะหว่างปี พ.ศิ. ๒๕๖๓
พ.ศิ. ๒๕๖๔ และ พ.ศิ. ๒๕๖๕ ชี�ให้เห็นน่ม่ตหมายอันดีว่า พ่�นที�
ปรื่ะเทศิไทยพบจุดความรื่้อน (Hot Spot) ลดลงอย�างตำ�อเนื�อง โดย
การิเผาในพื�นทั่�เกษตำริก็ลดลงอย�างตำ�อเนื�องเชำ�นกันคาดว�าส�วนหินึ�ง
เป็็นผลพวงจำากการิม่ส�วนริ�วมของทัุกภ์าคส�วนในการิพยายามนำา
วัสดุเหิลือทัิ�งทัางการิเกษตำริไป็ใชำ้ใหิ้เกิดป็ริะโยชำน์ทัดแทันการิเผา
“โครื่งการื่พฤต่กรื่รื่มเช่งลึกของเกษตรื่กรื่และคนในชุมชน ผ่้ชั่วยุศาสต์รื่าจารื่ยุ์ ดรื่.สุกัญญา เสรื่ีนนที่์ชััยุ
เพ่�อพัฒนาชุมชนเกษตรื่ปลอดการื่เผู้า” สนับสนุนโดยสำานักงาน อาจำาริย์ป็ริะจำำาคณีะสิ�งแวดล้อมและทัริัพยากริศาสตำริ์
มหิาวิทัยาลัยมหิิดล
คณีะกริริมการิส�งเสริิมวิทัยาศาสตำริ์ วิจำัย และนวัตำกริริม (สกสว.)
และมหิาวิทัยาลัยมหิิดล นำาโดย ผู้่้ช่วยศิาสิ่ตรื่าจารื่ย์ ดรื่.สิุ่กัญ์ญ์า เชำ�น แป็ริริูป็ฟู้างข้าวสู�กริะถางชำ่วภ์าพ ทั่�นอกจำากใชำ้เป็็นภ์าชำนะ
เสิ่รื่ีนนท์ชัย อาจำาริย์ป็ริะจำำาคณีะสิ�งแวดล้อมและทัริัพยากริศาสตำริ์ ป็ลูกพืชำแล้ว ยังสามาริถอุ้มนำาใหิ้ความชำุ�มชำื�นตำ�อพืชำในกริะถางไป็
มหิาวิทัยาลัยมหิิดล ด้วยในตำัว ซึ�งหิากสามาริถนำาไป็ป็ริะยุกตำ์ตำ�อยอด ด้วยเทัคโนโลย่
จากการื่ลงพ่�นที�ดำาเน่นการื่ว่จัยและถีอดบทเรื่ียนการื่พัฒนา ทั่�เหิมาะสมแล้ว จำะยิ�งทัำาใหิ้ได้ผลิตำภ์ัณีฑิ์ทั่�ม่ป็ริะสิทัธิภ์าพเพิ�มขึ�น
ชุมชนเกษตรื่ปลอดการื่เผู้าในจังหวัดชัยนาท ซึ่ึ�งเป็นแหล่งปล่ก “กลยุทธ์์ในการื่สิ่่�อสิ่ารื่สิ่่่ชุมชนเกษตรื่ปลอดการื่เผู้าเป็น
ข้าวที�สิ่ำาคัญ์แห่งหนึ�งของปรื่ะเทศิไทย รื่ะหว่างเด่อนตุลาคม เรื่่�องที�สิ่ำาคัญ์เช่นกัน โดยโครื่งการื่ฯ ได้เสิ่นอให้ใช้ทั�ง “เช่งรืุ่ก”
๒๕๖๓ - มีนาคม ๒๕๖๕ เพ่�อรื่วบรื่วมและปรื่ะมวลทางเล่อกใน สิ่่งเสิ่รื่่มเกษตรื่กรื่ที�นำาฟัางข้าวมาใช้ปรื่ะโยชน์ แล้วให้เป็นผู้่้นำา
การื่จัดการื่ตอซึ่ังฟัางข้าว ซึ่ึ�งเป็นวัสิ่ดุเหล่อท่�งทางการื่เกษตรื่ การื่เปลี�ยนแปลง “เช่งแก้ไข” จัดฝึึกอบรื่มเช่งปฏิ่บัต่การื่สิ่่งเสิ่รื่่ม
ให้สิ่ามารื่ถีนำาไปใช้ให้เก่ดปรื่ะโยชน์ต่อชุมชนให้ได้มากที�สิุ่ด การื่เรื่ียนรื่่้การื่ใช้ปรื่ะโยชน์ฟัางข้าว “เช่งป้องกัน” ทำาให้การื่ใช้
ความสิ่ำาเรื่็จจากการื่ดำาเน่น ปรื่ะโยชน์ฟัางข้าวเป็นที�ยอมรื่ับ และ “เช่งรื่ับ” สิ่รื่้างผู้ลตอบแทน
โครื่งการื่ฯ ที�ผู้่านมา นอกจากการื่ การื่ใช้ปรื่ะโยชน์ฟัางข้าวให้ชัดเจนขึ�น และจัดการื่การื่เผู้าอย่าง
ได้รื่ับตีพ่มพ์เผู้ยแพรื่่บทความว่จัย เป็นรื่ะบบ” ผู้่้ช่วยศิาสิ่ตรื่าจารื่ย์ ดรื่.สิุ่กัญ์ญ์า เสิ่รื่ีนนท์ชัย กล่าว
ซึ่ึ�งได้ทำาความเข้าใจพฤต่กรื่รื่ม ผู้่้ช่วยศิาสิ่ตรื่าจารื่ย์ ดรื่.สิุ่กัญ์ญ์า เสิ่รื่ีนนท์ชัย ได้ใหิ้มุมมอง
การื่จัดการื่ตอซึ่ังฟัางข้าวในแต่ละ เพิ�มเตำิมว�า แม้การิเผาจำะก�อใหิ้เกิดมลพิษตำ�อสิ�งแวดล้อม แตำ�ใน
รื่่ปแบบ และเสิ่นอแนวทาง ทัางป็ฏิิบัตำิอาจำยังจำำาเป็็นสำาหิริับการิทัำาเกษตำริในบางพื�นทั่� ซึ�งหิาก
การื่สิ่่�อสิ่ารื่เพ่�อการื่นำาฟัางข้าว ม่การิวางแผนการิเผา โดยผ�านการิป็ริึกษาหิาริือทัำาความเข้าใจำ
มาใช้ปรื่ะโยชน์ในวารื่สิ่ารื่ว่ชาการื่ ริ�วมกันถึงความจำำาเป็็นของการิเผา และการิอยู�ริ�วมกันในชำุมชำน
รื่ะดับนานาชาต่เม่�อปีที�ผู้่านมาแล้ว ได้อย�างเกื�อกูลกัน อาจำชำ�วยลดป็ัญหิาผลกริะทับทั่�เกิดขึ�นได้
ยังได้ จั ดทำาเป็น “ค่่ ม่อฟัาง และทัำาใหิ้ชำุมชำนอยู�ริ�วมกันด้วยความเข้าใจำ
ข้าว ..ทำาอะไรื่ได้บ้าง” เพ่�อเป็น ทัำาอย�างไริใหิ้การิเผาในพื�นทั่�เกษตำริไม�เกิดขึ�นเลยคงเป็็นไป็
แนวค่ดให้เกษตรื่กรื่ได้นำาไปสิ่รื่้างสิ่รื่รื่ค์ต่อยอด “ทำาฟัางข้าว ไม�ได้โดยง�าย แตำ�การิสื�อสาริใหิ้เกิดความ “ใสิ่่ใจสิ่่�งแวดล้อม”
ให้เก่ดเป็นรื่ายได้” เลี�ยงชุมชนได้ต่อไป ด้วยความเข้าใจำ และมองเหิ็นป็ริะโยชำน์ของการิใชำ้ทัริัพยากริ
ตำัวอย�างแนวคิดการิใชำ้ป็ริะโยชำน์จำากฟู้างข้าวทั่� ผู้่้ช่วย ไม�ใหิ้สูญเป็ล�า จำะทัำาใหิ้โลกใบน่�สามาริถคงอยู�ตำ�อไป็ได้อย�างยั�งยืน
ศิาสิ่ตรื่าจารื่ย์ ดรื่.สิุ่กัญ์ญ์า เสิ่รื่ีนนท์ชัย ได้แนะนำาไว้ในคู�มือ
ได้แก� ใชำ้ฟู้างข้าวคลุมดิน เป็็นอาหิาริเล่�ยงสัตำว์ เพาะเหิ็ดไถกลบ
ฟู้างข้าว ทัำาป็ุ�ยหิมักฟู้างข้าว อัดฟู้างข้าวขาย และทัำาผลิตำภ์ัณีฑิ์
