Page 22 - MU_6June66

22 มหิดลสาร ๒๕๖๖ June 2023

ม.มหิิดลร์่วิมผลักดัน์ ‘ธน์าคิาร์คิวิามหิลากหิลายทางช้วิภัาพิ

ร์ะดับช์มชน์’ บร์ร์ล์เปิ้าหิมาย SDGs

สัมภัาษณ์และเข้ยนข่าวโดย ฐิต้ิร้ัต้น์ เดชิพร้หิม
ขอบค์ุณภัาพจาก EN

อาจารื่ย์ ดรื่.รื่ัชพงษ์ กล่�นศิรื่ีสิุ่ข อาจาร้ย์ปร้ะจำาค์ณะ
สิ�งแวดล้อมและทำร้ัพยากร้ศาสต้ร้์ มหิาวิทำยาลัยมหิิดล ค์ือหินึ�ง
ในค์วามภัาค์ภั้มิใจของมหิาวิทำยาลัยมหิิดล ในฐานะ “ปัญิญิา
ของแผ่นด่น” ผั้้ร้่วมต้ิดต้ามและปร้ะเมินผัลการ้ดำาเนินงานการ้
จัดต้ั�ง “ธ์นาคุารื่คุวามหลากหลายทางชีวภาพรื่ะดับชุมชน”
(Community Biodiversity Bank) ร้่วมกับ สิ่ำานักงานพัฒนา
เศิรื่ษฐิก่จจากฐิานชีวภาพ (องคุ์การื่มหาชน) หรื่่อ “BEDO
Thailand” ทำ้�อย้่ภัายใต้้การ้กำากับด้แลของกร้ะทำร้วงทำร้ัพยากร้
ธีร้ร้มชิาต้ิและสิ�งแวดล้อม จนแพร้่หิลายไปทำั�วปร้ะเทำศไทำย
เชิ่นปัจจุบัน
BEDO เป็นหิน่วยงานในการ้ส่งเสร้ิมและสนับสนุนใหิ้ชิุมชิน อาจารื่ย์์ ดูรื่.รื่ัช้พงษ์ กลิ�นศรื่ีสุข
เป็นผั้้ด้แลร้ักษาทำร้ัพยากร้ชิ้วภัาพและใชิ้ปร้ะโยชิน์จาก อาจาร้ย์ปร้ะจำาค์ณะสิ�งแวดล้อมและทำร้ัพยากร้ศาสต้ร้์
มหิาวิทำยาลัยมหิิดล
ค์วามหิลากหิลายทำางชิ้วภัาพและภั้มิปัญญาทำ้องถิ่ิ�น โดยจัดเก็บ
ร้ักษาทำร้ัพยากร้ชิ้วภัาพทำ้�ม้ในทำ้องถิ่ิ�นในร้้ปแบบของธีนาค์าร้ โค์ร้งสร้้างทำางสังค์มทำ้�เปล้�ยนไปทำ้�ค์ร้อบค์ร้ัวรุ้่นใหิม่ย้ายเข้าไป
ค์วามหิลากหิลายทำางชิ้วภัาพร้ะดับชิุมชิน หิร้ือเร้้ยกย่อๆ ว่า BioBank ใชิ้ชิ้วิต้ในเมือง ต้ลอดจนการ้สร้้างร้ายได้ทำ้�เพ้ยงพอต้่อการ้นำา
โดยหิัวใจหิลักของ BioBank เป็นแหิล่งเก็บร้ักษาทำร้ัพยากร้ กลับมาหิล่อเล้�ยงร้ะบบใหิ้เกิดค์วามยั�งยืน
ทำางชิ้วภัาพและภั้มิปัญญาทำ้องถิ่ิ�น ภัายใต้้การ้บร้ิหิาร้จัดการ้ ไม่มีสิู่ติรื่สิ่ำาเรื่็จติายติัวในการื่จัดการื่กับทุกพ่�นที� เน่�องจาก
โดยชิุมชิน เพื�อปร้ะโยชิน์ในการ้ร้่วมใชิ้ทำร้ัพยากร้และพื�นทำ้� แติ่ละพ่�นที�มีทรื่ัพยากรื่ชีวภาพที�ไม่เหม่อนกัน คุนละสิ่ายพันธ์ุ์
หิากพ้ดใหิ้เข้าใจง่ายๆ BioBank ม้หิลักการ้ดำาเนินการ้ ลักษณะด่น นำา แรื่่ธ์าติุก็ไม่เหม่อนกัน อาท่ การื่ปลูก “มะพรื่้าวแกง”
ค์ล้ายกับสถิ่าบันทำางการ้เงิน ซีึ�งม้ทำั�งการ้ “ฝืาก” และ “ถอน” ในพ่�นที�จังหวัดปรื่ะจวบคุีรื่ีขันธ์์ การื่ปลูก “กล้วย” ในพ่�นที�
หิากเป็นธีนาค์าร้จะเป็นร้้ปแบบต้ัวเงิน แต้่หิากเป็น BioBank จังหวัดพ่ษณุโลก การื่ปลูก “หัวมัน” และ “ท้าวยายม่อม”
ม้ค์วามทำ้าทำายต้ร้งทำ้�ว่า การ้ฝึาก-ถิ่อน เป็นทำร้ัพยากร้ชิ้วภัาพ ในพ่�นที�จังหวัดฉีะเช่งเทรื่า และการื่ปลูก “ติ้นแจง” พ่ชไม้ย่นติ้น
ทำ้�เป็นสิ�งม้ชิ้วิต้ เชิ่น ต้้นไม้ พืชิ สมุนไพร้ เมล็ดพันธีุ์ จะม้วิธี้บร้ิหิาร้ ในพ่�นที�จังหวัดกาญิจนบุรื่ี โดยมีคุุณสิ่มบัติ่ในการื่ช่วย
จัดการ้ใหิ้เกิดค์วามยั�นยืนได้อย่างไร้ ฟอกอากาศิ เป็นติ้น ทำาให้ผู้ที�เข้ามาสิ่นับสิ่นุนติ้องเข้าใจ
จากการ้ลงพื�นทำ้�ชิุมชินนำาร้่องการ้จัดต้ั�ง BioBank ๑๒ ชิุมชิน ในบรื่่บทพ่�นที� สิ่ภาพคุวามพรื่้อมด้านติ่างๆ ของชุมชน
๘ จังหิวัด (เชิ้ยงใหิม่ น่าน พิษณุโลก สกลนค์ร้ มหิาสาร้ค์าม อาจารื่ย์ ดรื่.รื่ัชพงษ์ กล่�นศิรื่ีสิุ่ข ได้เสนอแนะใหิ้จัดทำำา
นค์ร้ร้าชิส้มา ฉะเชิิงเทำร้า กาญจนบุร้้ ปร้ะจวบค์้ร้้ขันธี์) เร้าได้เหิ็นถิ่ึง ยุทำธีศาสต้ร้์การ้ส่งเสร้ิมเศร้ษฐกิจฐานชิ้วภัาพชิุมชินเพื�อยกร้ะดับ
ค์วามมุ่งมั�นต้ั�งใจของชิุมชินทำ้�ร้ักษา หิวงแหินทำร้ัพยากร้ฐานชิ้วภัาพ ค์วามสำาค์ัญใหิ้ทำัดเทำ้ยมกับพืชิเศร้ษฐกิจ และออกแบบแพลต้ฟื้อร้์ม
ของชิุมชินไว้ ไม่ใชิ่เพ้ยงเพื�อต้ัวเอง แต้่ใหิ้ค์งอย้่ไว้ส้่รุ้่นล้กรุ้่นหิลาน ค์วามร้่วมมือเชิิงพื�นทำ้� โดยการ้ใชิ้ค์วามหิลากหิลายทำางชิ้วภัาพ
ในกรื่ะบวนการื่ขับเคุล่�อน BioBank ก็ไม่ใช่เรื่่�องง่าย เพรื่าะ เป็นศ้นย์กลางในการ้พัฒนาพันธีุกร้ร้ม การ้พัฒนาผัลิต้ภััณฑ์์ ร้วมถิ่ึง
ติ้องทำาทั�งรื่ะบบ ติั�งแติ่การื่สิ่ำารื่วจ รื่วบรื่วม บันทึกข้อมูล การ้ร้ับร้องมาต้ร้ฐานผัลิต้ภััณฑ์์ในร้ะดับสากล
สิ่ายพันธ์ุ์ จดพ่กัดพ่�นที� รื่ักษาพันธ์ุ์และขยายพันธ์ุ์ติามหลัก “เป็นทำ้�น่าเส้ยดาย หิากปร้ะเทำศไทำยซีึ�งได้ร้ับการ้ยกย่องว่า
ว่ชาการื่ จัดเก็บภูม่ปัญิญิาท้องถ่�นจากผู้รืู่้ และถ่ายทอดให้กับ เป็นปร้ะเทำศทำ้�ม้ค์วามหิลากหิลายทำางชิ้วภัาพมากทำ้�สุดแหิ่งหินึ�ง
เยาวชนในพ่�นที� จนถึงการื่ใช้ปรื่ะโยชน์จากคุวามหลากหลาย ของโลก แต้่ไม่สามาร้ถิ่ใชิ้ทำร้ัพยากร้ฐานชิ้วภัาพทำ้�ม้อย้่อย่างอุดม
ทางชีวภาพ และติ้องสิ่รื่้างคุวามรื่่วมม่อทั�ง ๓ ฝื่าย ได้แก่ ชุมชน สมบ้ร้ณ์ใหิ้เกิดปร้ะโยชิน์ได้อย่างเต้็มทำ้� หิากยังไม่ม้การ้ผัลักดันใหิ้
หน่วยงานภาคุรื่ัฐิ สิ่่วนท้องถ่�น (อบติ.) และหน่วยงานสิ่ถาบัน เกิดค์วามเปล้�ยนแปลงทำ้�เป็นร้้ปธีร้ร้มในร้ะดับนโยบาย เนื�องจาก
การื่ศิึกษาที�ช่วยกันผลักดันและมีสิ่่วนรื่่วมกันทุกกรื่ะบวนการื่ เศร้ษฐกิจฐานชิ้วภัาพชิุมชินจะเป็นกลไกหินึ�งในการ้ลดค์วาม
ในต้อนน้� ถิ่้าเปร้้ยบเทำ้ยบใหิ้เหิ็นภัาพ ชิุมชินทำ้�ได้ร้ับ เหิลื�อมลำาของปร้ะเทำศได้” อาจารื่ย์ ดรื่.รื่ัชพงษ์ กล่�นศิรื่ีสิุ่ข กล่าว
การ้สนับสนุนจัดต้ั�ง BioBank เปร้้ยบเสมือนหิว่านเมล็ดพันธีุ์ มหิาวิทำยาลัยมหิิดลพร้้อมเดินหิน้ายุทำธีศาสต้ร้์มุ่งส้่การ้บร้ร้ลุ
ลงไป ร้ดนำา พร้วนดิน ด้แลแปลงอย่างด้ จึงทำำาใหิ้เมล็ดพันธีุ์อย้่ใน เป้าหิมายเพื�อการ้พัฒนาอย่างยั�งยืน (SDGs) แหิ่งสหิปร้ะชิาชิาต้ิ
ชิ่วงเต้ิบโต้ เป็นต้้นไม้กำาลังผัลิดอกออกผัล ด้วยค์วามหิ่วงใยต้่อทำุกชิ้วิต้ โดยไม่ทำำาลายสิ�งแวดล้อม หิร้ือ
แต้่ทำ้�ผั่านมายังพบปัญหิาอุปสร้ร้ค์จากภััยค์ุกค์ามจากเกษต้ร้ การ้เปล้�ยนแปลงของอุณหิภั้มิโลก เพื�อร้่วมปร้ะค์ับปร้ะค์อง
แปลงใหิญ่ การ้ร้ักษาสายพันธีุ์ดั�งเดิมทำ้�ค์วร้ทำำาต้ลาดเฉพาะในการ้ขาย ใหิ้มนุษย์และสัต้ว์ค์งอย้่ต้่อไปอย่างยั�งยืน
ค์วามต้่อเนื�องในการ้สนับสนุนของหิน่วยงานร้าชิการ้ส่วนทำ้องถิ่ิ�น

Harmony in Diversity