Page 11 - MU_12Dec66

มหิดลสาร ๒๕๖๖
December 2023 11

ม.มหิิดลลงชุมชน เสินอรูป้ลักษณ์์ใหิม่ข่องยาป้ฏิิชีวินะ

เพ่�อชีวิตหั่างไกลจากเช่�อด่�อย์า

สูัมภาษณ์ และเข้ียน์ข้่าว้โดย ฐิติรัตน์์ เดชื้พิรหิม
ข้อบคุณภาพิจาก IPSR
สูัญลักษณ์ที�ปรากฏิบน์เม็ดยาหิรือกล่องยา รว้มทั�งคำาอธิิบาย
การใชื้้ยาที�มีคว้ามชื้ัดเจน์ มีคว้ามสูำาคัญอย่างยิ�งต่อสูว้ัสูดิภาพิ
ข้องผู้ใชื้้ยา ที�ผ่าน์มายังไม่เคยมีการศ้กษาใดๆ ที�เสูน์อการระบุ
รูปลักษณ์เฉพิาะเพิื�อใหิ้เกิดการใชื้้ “ยาปฏิ่ชีีวนะอย่างสิ่มเหตุผู้ล”
สูถาบัน์ว้ิจัยประชื้ากรและสูังคม มหิาว้ิทยาลัยมหิิดล ได้ร่ว้มเป็น์
สู่ว้น์หิน์้�งใน์โครงการว้ิจัย “การื่ปรื่ะเม่นการื่รื่ะบุรืู่ปลักษณ์์ของ
ยาปฏิ่ชีีวนะ ชีน่ดรื่ับปรื่ะทาน ซีึ�งจะมีผู้ลต่อการื่ใชี้ยาปฏิ่ชีีวนะ
ของชีุมชีนอย่างเหมาะสิ่ม ในปรื่ะเทศิที�มีรื่ายได้ตำาถ่ึงปานกลาง”
ทำาการื่ศิึกษาใน ๖ ปรื่ะเทศิกำาลังพัฒนา ซีึ�งแบ่งตามรื่ะดับ
รื่ายได้ของปรื่ะเทศิ ได้แก่ บังคลาเทศิ และโมซีัมบ่ก (รื่ายได้ตำา)
กานา และ เวียดนาม (รื่ายได้ปานกลางรื่ะดับตำา) แอฟ้รื่่กาใต้
รื่องศาสตรื่าจารื่ย์์ ดรื่.ส์รื่ีย์์พรื่ พันพ่�ง
และไทย (รื่ายได้ปานกลางรื่ะดับสิู่ง) รื่ะหว่าง พ.ศิ. ๒๕๕๙ อาจารย์ประจำาสูถาบัน์ว้ิจัยประชื้ากรและสูังคม มหิาว้ิทยาลัยมหิิดล
ถ่ึง ๒๕๖๖ ภายใต้การื่สิ่นับสิ่นุนจาก The Wellcome Trust
สิ่หรื่าชีอาณ์าจักรื่ โดยมี Prof.Dr.Heiman Wertheim สูำาน์ักงาน์อาหิารและยา เพิื�อเป็น์แน์ว้ทางใน์การว้ิจัย เรื�องการใชื้้
จากศิูนย์การื่แพทย์ มหาว่ทยาลัย Radboud ปรื่ะเทศิเนเธ์อรื่์แลนด์ รูปลักษณ์ภายน์อกเป็น์เครื�องมือใน์การสูน์ับสูน์ุน์ เพิื�อกระตุ้น์
เป็นนักว่จัยหลัก การรับรู้ และเกิดการใชื้้ยาปฏิิชื้ีว้น์ะอย่างมีคว้ามรับผิดชื้อบ
ข้้อคว้ามที�ปรากฏิบน์ซีองยาสูำาคัญอย่างยิ�งต่อสูว้ัสูดิภาพิ น์ักว้ิจัยข้องมหิาว้ิทยาลัยมหิิดล ได้ลงชืุ้มชื้น์ข้องโครงการ
ผู้ใชื้้ยา น์่าตกใจเมื�อพิบว้่า ที�ผ่าน์มายังไม่เคยมีประเทศใดๆ ใน์โลก กาญจน์บุรี เพิื�อประเมิน์คว้ามคิดเหิ็น์เกี�ยว้กับการระบุรูปลักษณ์
จัดทำา “สิ่ัญลักษณ์์พ่เศิษ” บน์ซีองยา เพิื�อระบุว้่าเป็น์ “ยาปฏิ่ชีีวนะ ใหิม่ข้องยาปฏิิชื้ีว้น์ะ ด้ว้ยว้ิธิีการสูน์ทน์ากลุ่ม กับผู้ใชื้้ยาใน์ชืุ้มชื้น์
ที�พึงใชี้ด้วยความรื่ะมัดรื่ะวัง” และสูัมภาษณ์ระดับล้กกับผู้จ่ายยาและข้ายยา ซี้�งได้แก่ เภสูัชื้กร
พิยาบาล เจ้าหิน์้าที�สูาธิารณสูุข้ จากตัว้อย่างจำาน์ว้น์ ๑๐๐ ราย
ผูู้้ใชี้ยา ผูู้้จ่ายยาและบุคลากรื่ด้านสิ่าธ์ารื่ณ์สิุ่ข สิ่่วนใหญ่
เห็นด้วย หากจะมีการื่รื่ะบุ สิ่ัญลักษณ์์ เชี่น “AB” บนเม็ดยา แผู้งยา
หรื่่อกล่องยา เพรื่าะจะทำาให้จำาได้ง่ายขึ�น รื่วมทั�งจะชี่วยรื่ะบุ
และจำาแนกยาปฏิ่ชีีวนะออกจากยากลุ่มอ่�นๆ ได้รื่วดเรื่็วย่�งขึ�น
ทั�งผูู้้จ่ายยา และผูู้้ใชี้ยาในชีุมชีนกล่าวว่า การื่จำาแนกยาปฏิ่ชีีวนะ
รื่องศิาสิ่ตรื่าจารื่ย์ ดรื่.สิุ่รื่ีย์พรื่ พันพึ�ง อาจารย์ประจำา ให้มีความชีัดเจนนี� อาจจะลดแนวโน้มการื่ใชี้ยาปฏิ่ชีีวนะลง
สูถาบัน์ว้ิจัยประชื้ากรและสูังคม มหิาว้ิทยาลัยมหิิดล ได้กล่าว้ถ้ง หากผูู้้บรื่่โภคมีความรืู่้เกี�ยวกับผู้ลกรื่ะทบ และเหตุผู้ลในการื่ใชี้
บทความของโครื่งการื่ที�เพ่�งได้รื่ับการื่ตีพ่มพ์ในวารื่สิ่ารื่ว่ชีาการื่ ยาปฏิ่ชีีวนะมากขึ�น
“Lancet” Top 1% ของโลก https://www.thelancet.com/ อย่างไรก็ตาม พิบว้่า ผู้ใชื้้ยา ยังมีการสูื�อสูารที�ไม่ชื้ัดเจน์ เกี�ยว้กับ
journals/langlo/article/PIIS2214-109X(23)00258-9/ การอักเสูบและการติดเชื้ื�อ ซี้�งอาจน์ำาไปสูู่การว้ิน์ิจฉัยที�ผิดพิลาด
fulltext ที�ใหิ้มุมมองถ้งคว้ามท้าทายที�อาจเกิดข้้�น์กับผู้ใชื้้ยา หิรือมีใชื้้ยาปฏิิชื้ีว้น์ะที�ไม่เหิมาะสูม ซี้�งเป็น์สูาเหิตุหิลักที�น์ำาไปสูู่
ผู้จ่ายยา/ข้ายยา และบุคลากรด้าน์สูาธิารณสูุข้ หิากมี เชื้ื�อดื�อยา
การระบุรูปลักษณ์ข้องยาปฏิิชื้ีว้น์ะใหิ้แตกต่างจากยาชื้น์ิด น์ักว้ิจัยเสูน์อว้่า มีคว้ามจำาเป็น์ที�จะต้องเพิิ�มการใหิ้คว้ามรู้
รับประทาน์ประเภทอื�น์ๆ สูำาหิรับประชื้าชื้น์ เพิื�อใหิ้เกิดคว้ามเข้้าใจ เกี�ยว้กับคว้ามแตกต่าง
ปัจจุบัน์ มีการเรียกชื้ื�อเพิื�ออ้างถ้งยาปฏิิชื้ีว้น์ะอย่างหิลากหิลาย ระหิว้่าง “การื่อักเสิ่บจากการื่ต่ดเชี่�อแบคทีเรื่ีย” “การื่อักเสิ่บ
โดยที�ชื้ื�อเหิล่าน์ี�มักจะเกี�ยว้ข้้องกับรูปลักษณ์ภายน์อกข้องยา จากการื่ต่ดเชี่�ออ่�นๆ” และ “การื่อักเสิ่บจากการื่ไม่ต่ดเชี่�อ”
เชื้่น์ แคปซีูล สูีดำา-แดง ซี้�งรูปลักษณ์ภายน์อกน์ี�สู่งผลกระทบ มหิาว้ิทยาลัยมหิิดล พิร้อมทำาหิน์้าที� “ปัญญาของแผู้่นด่น”
ต่อการสูื�อสูารระหิว้่างผู้ใชื้้ยา และผู้ดูแลสูุข้ภาพิ ทั�งใน์การจ่ายยา ตามปณิธิาน์ฯ เพิราะ “สิ่่�งมีชีีว่ต” ต้องอยู่คู่ “การื่ค่ดด้วย
และการใชื้้ยาที�เหิมาะสูม เหตุและผู้ล” มน์ุษย์ทุกคน์จ้งจำาเป็น์ต้อง “ใชี้ชีีว่ตอย่างมี
ก่อน์เริ�มการลงพิื�น์ที� โครงการฯ ได้จัดเว้ทีหิารือกับผู้เชื้ี�ยว้ชื้าญ เหตุผู้ล” ซี้�งรว้มไปถ้ง “การื่ใชี้ยาอย่างสิ่มเหตุผู้ล” โดยเฉพิาะ
และผู้มีสู่ว้น์ได้สู่ว้น์เสูีย จากองค์กรใน์ระดับโลก ภูมิภาคและ อย่างยิ�ง “ยาปฏิ่ชีีวนะ” ที�ยิ�งใชื้้อย่างมีเหิตุผล ยิ�งทำาใหิ้ชื้ีว้ิต Research Excellence
ประเทศ เชื้่น์ องค์การอน์ามัยโลก องค์กรเอกชื้น์ระดับโลก ปลอดภัยจากเชื้ื�อดื�อยา “เพียงฉีุกค่ดสิ่ักน่ด ก่อนใชี้ยาปฏิ่ชีีวนะ”