Page 10 - MU_1Jan68
P. 10
10 มหิดลสาร ๒๕๖๘ January 2025
รื่้้ทันกันได้
เพ่�อป้องกันผู้้้สิ่้งอายุโดนกลลวงจากม่จฉาชัีพ
สูัม่ภ�ษณ์์/เรียบเรียง : น�งสู�วสู�ธิิด� ศรีชี�ติ
ปีัจจุบันม่ีผู้้�สู้งอ�ยุจำ�นวนม่�กถ้กม่ิจฉ�ชีีพใชี�กลัลัวงต่�ง ๆ ให�หลังเชีื�อ
แลัะโอนเงินเพื�อลังทุนหรือซึ่ื�อของออนไลัน์ โดยผู้้�สู้งอ�ยุบ�งร�ยหลังเชีื�อ
จนสู้ญเงินเก็บม่�ทั�งชีีวิต
“ส่�อ” เปี็นเหม่ือนด�บสูองคำม่ เร�จะทำ�อย่�งไรเพื�อเปี็นเกร�ะปี้องกันไม่่
ให�ผู้้�สู้งอ�ยุถ้กหลัอกลัวง ร้�ทันสูื�อต่�ง ๆ โดยสู่วนใหญ่ผู้้�สู้งอ�ยุม่ักจะนิยม่ด้
Youtube เพื�อคำว�ม่บันเทิง หรือคำลั�ยเหง� แลัะด้เฉพ�ะเรื�องที�สูนใจเท่�นั�น
เม่ื�อเข��ไปีด้บ่อยข้�น อัลักอริท้ม่ (Algorithm) จะแสูดงบนหน��ฟีดที�เร�ม่ีคำว�ม่
สูนใจม่�เรื�อย ๆ ซึ่้�งเปี็นเรื�องที�คำวรระวัง เพร�ะฉะนั�น อย่�ด้เพียงเรื�องใดเรื�อง
หน้�ง คำวรด้เรื�องที�ม่ีคำว�ม่หลั�กหลั�ย ถ้งแม่�ว่�อัลักอริท้ม่ (Algorithm) จะ
ชี่วยให�ก�รสูืบคำ�นข�อม่้ลัในอินเทอร์เน็ตสูะดวก รวดเร็วข้�น แต่ข�อเสูียก็นำ�ไปี
สู้่ปีร�กฏิก�รณ์์ Echo Chamber คำือ ก�รเกิดคำว�ม่เชีื�อเฉพ�ะในเรื�องที�สูื�อนำ�
เสูนอที�ลั้กลังไปีเรื�อย ๆ จนบดบังคำว�ม่จริงในแง่มุ่ม่อื�น ๆ
ผู้้�นำ�ท�งคำว�ม่คำิดจ้งม่ีบทบ�ทที�สูำ�คำัญเปี็นอย่�งม่�ก “Change Agent”
ปีระกอบด�วยคำน ๓ กลัุ่ม่ ได�แก่ คำร้ในชีุม่ชีน พระ ผู้้�นำ�ชีุม่ชีน ซึ่้�งม่ีศักยภ�พ รื่องศาสิ่ตรื่าจารื่ย์ ดรื่. นันท่ยา ดวงภุมเมศ
ผู้่้อำานั้วิย์การสถาบำันั้วิิจัย์ภาษาแลัะวิัฒนั้ธรรมเอเช่ีย์ มหาวิิทย์าลััย์มหิดลั
ในก�รชี่วยให�ชีุม่ชีนร้�เท่�ทันสูื�อในเบื�องต�น ห�กม่ีก�รเสูริม่ทักษะให�กับ
พวกเข�ชี่วยชีุม่ชีน โดยก�รสูำ�รวจว่� พวกเข�ม่ีศักยภ�พม่�กน�อยเพียงใด
อย้่ที�ใดกันบ��ง สู�ม่�รถปีระสู�นแลัะเชีื�อม่ต่อกันได�อย่�งไรบ��ง จะทำ�ให� ในเรื�องก�รเข��ถ้งเทคำโนโลัยีดิจิทัลัอย่�งม่ีปีระสูิทธิิภ�พ “Digital Literacy”
เกิดกลัไกก�รขับเคำลัื�อนก�รร้�เท่�ทันสูื�อให�ผู้้�คำนทุกกลัุ่ม่วัยในสูังคำม่ไทย พ้งระลั้กเสูม่อว่� อะไรที�ด้ดีเกินไปี ไม่่ม่ีอย้่จริงในโลักนี� ไม่่คำลั�อยต�ม่กับ
ดังแนวคำิดของกระทรวงวัฒนธิรรม่ที�ม่ีอย้่เดิม่ ที�ให�คำว�ม่สูำ�คำัญกับก�ร สูิ�งที�ได�ยินแลัะได�เห็นง่�ย ๆ สูำ�หรับผู้้�สู้งอ�ยุที�ใชี�สูื�อออนไลัน์เปี็นปีระจำ�
สูร��งกลัไกของชีุม่ชีนที�เรียกว่� “บวร” ได�แก่ บ��น วัด โรงเรียน ๓ กลัุ่ม่ จะเรียนร้�ก�รเข��ถ้งอินเทอร์เน็ตเพียงอย่�งเดียวไม่่พอ คำวรม่ีทักษะคำว�ม่
นี� สู�ม่�รถทำ�ง�นกับกลัุ่ม่เปี้�หม่�ยได�ทุกวัย จ�กก�รศ้กษ�ม่ีข�อม่้ลัที�น่� รอบร้�ด��น AI ด�วยเชี่นกัน นั�นคำือ AI Literacy เพื�อให�ก��วทันเทคำโนโลัยี AI
สูนใจในกลัุ่ม่พระ โดยเฉพ�ะพระนักเทศน์ที�ทำ�ง�นร่วม่กับชีุม่ชีน สูอนคำน ที�พัฒน�ไปีอย่�งรวดเร็ว เชี่น ร้�ว่�ไม่่คำวรพ้ดต่อลั�อต่อเถียงกับม่ิจฉ�ชีีพเกิน
ในชีุม่ชีน สู่งผู้ลัในมุ่ม่กว��ง แต่ก็ยังม่ีบ�งสู่วนอ�จม่องว่�ไม่่ใชี่กิจของสูงฆ์์ ๒ น�ที เพร�ะจะทำ�ให�ม่ิจฉ�ชีีพใชี� AI จับเสูียงของเร�ไปีหลัอกคำนที�เร�ร้�จัก
เพื�อหลัอกให�โอนเงิน ดังนั�น เร�ต�อง
๑. อย่�คำุยกับม่ิจฉ�ชีีพเพื�อคำลั�ยเหง�
๒. ตั�งคำำ�ถ�ม่เพื�อจับพิรุธิผู้้�อย้่ปีลั�ยสู�ย ตรวจสูอบให�แน่ชีัดว่�ผู้้�ที�โทรม่�
เปี็น AI หรือไม่่ โดยถ�ม่ไปีเรื�องอื�น ๆ เชี่น ให�บอกวิธิีก�รทำ�อ�ห�ร วิธิีปีลั้ก
ต�นไม่� ห�กเปี็น AI เม่ื�อถ้กคำำ�สูั�งก็จะทำ�ก�รโต�ตอบโดยอัตโนม่ัติก็จะทำ�ให�เร�
ร้�ว่�เสูียงปีลั�ยสู�ยไม่่ใชี่เสูียงคำนแน่นอน
๓. ผู้้�สู้งอ�ยุไม่่คำวรแชีร์ข�อม่้ลัสู่วนตัว ภ�พถ่�ยลั้กหลั�นลังในโซึ่เชีียลั
ข�อม่้ลัเหลั่�นี�อ�จถ้กม่ิจฉ�ชีีพลัักลัอบนำ�ไปีใชี�สูร��งคำว�ม่เสูียห�ยได� เชี่น
นำ�ข�อม่้ลัไปีทำ�ธิุรกรรม่ท�งก�รเงินต่�ง ๆ
๔. หลัีกเลัี�ยงก�รพ้ดคำุยแบบเห็นหน�� หรือ วิดีโอคำอลั ม่ิจฉ�ชีีพจะนำ�
วิดีโอนั�นไปีตัดต่อได�
๕. ห��ม่คำลัิกลัิงก์ หรือกดลัิงก์ที�ม่�จ�กข�อคำว�ม่สูั�น หรือ SMS โดยที�ไม่่เชี็คำ
ข�อม่้ลัก่อนเด็ดข�ด รวม่ถ้งก�รซึ่ื�อสูินคำ��ออนไลัน์ พ้งระลั้กเสูม่อว่� “ของดี
ราคำาถี้กไม่่ม่ีอย้่จร่ง”
Special Article
