Page 7 - MU_11Nov67

November 2024 มหิดลสาร ๒๕๖๗ 7

ม.มหิ่ดลค์้นีพบักลไกช่ีวนี่เวศจุลช่ีพ ‘หิวังลดเสิ่ี�ยงสิ่ัมผู้ัสิ่เช่่�อ’

ไข�รากสู่าดิใหญี่� หวิังต�อยอดิ ‘คุ้วิบคุ้่มไรอ�อน’

ส่ัมภัาษณ์์ และเข้ียนีข้่าวิโดย ฐิิตินีวิตาริ ดิถึีการิ่ณ์
ภัาพื่จัากผ่้ใหิ้ส่ัมภัาษณ์์

ผู้้้ช่่วยศาสิ่ตรื่าจารื่ย์ ดรื่.ก่ตต่พงษ์ ฉายศ่รื่่
อาจัารย์ปุ่ระจัำาภัาคุ้วิิชาปุ่รสู่ิตหนอนพื่ยาธิิ
คุ้ณะเวิชศาสู่ตร์เขตร�อน มหาวิิทยาลัยมหิดิล

ในีคุ้วิามหิลากหิลายทางชีวิภัาพื่อันีอ่ดม โดยนีับัเปุ่็นี “ปรื่สิ่่ติภายนอก” ที�ต้องเกาะอาศัย ในีบัางริาย ซีึ�งการิศึกษา “ช่ีวน่เวศิจ่ลช่ีพ”
ส่มบั่ริณ์์ อาจันีำามาซีึ�งคุ้วิาม “สิ่่ข้ใจ” ในีธิริริมชาติ ส่ิ�งมีชีวิิตอ่�นีเพื่่�อกินีอาหิาริและเจัริิญี่เติบัโต เปุ่็นีการิศึกษาเช่�อแบัคุ้ทีเริียริ่วิมอาศัยในีไริ
ที�ส่วิยงาม แต่บันีพื่่�นีดินีอาจัต้อง “ท่กข้์ใจ” ก่อนีกลายเปุ่็นี “ติัวเติ็มวัย ๘ ข้า” ที�มีลักษณ์ะ อ่อนีพื่าหิะ ซีึ�งองคุ้์คุ้วิามริ่้ที�ได้อาจัส่ามาริถึ
จัากการิติดเช่�อ “ไข้้รื่ากสิ่าดใหิญี่่” (Scrub คุ้ล้าย “เหิ็บ” แต่ข้นีาดเล็กกวิ่ามาก ริะยะตัวิ นีำาไปุ่ต่อยอดเพื่่�อใช้ในีการิคุ้วิบัคุ้่มการิแพื่ริ่
typhus) จัาก “ติัวไรื่อ่อน” (Chiggers) ที�มี เต็มวิัยนีี�ไม่พื่บัวิ่ามีคุ้วิามส่ำาคุ้ัญี่ทางการิแพื่ทย์ พื่ันีธิ่์ โดยการิศึกษาวิิจััยได้นีำาเอา “ติัวไรื่อ่อน”
ข้นีาดเล็กมากในีส่ิ�งแวิดล้อมจันีไม่ทันีได้ริะวิังตัวิ โดยมากมักพื่บัไริอ่อนีในีพื่่�นีที�ปุ่�า หิริ่อพื่่�นีที� มาหิา “ลำาดับพันธ์่กรื่รื่มข้องช่ีวน่เวศิจ่ลช่ีพ”
ผ่้ช่่วยศิาสิ่ติรื่าจารื่ย์ ดรื่.ก่ติติ่พงษ์ ฉายศิ่รื่่ ริอยต่อริะหิวิ่างพื่่�นีที�เกษตริกริริมกับัพื่่�นีที�ปุ่�า แล้วิ “ติรื่วจว่เคุ้รื่าะหิ์ในเช่่งช่ีวสิ่ารื่สิ่นเทศิ”
อาจัาริย์ปุ่ริะจัำาภัาคุ้วิิชาปุ่ริส่ิตหินีอนีพื่ยาธิิ มีการิเปุ่ิดทางแผ้วิถึางปุ่�า โดยพื่าหิะมักเกาะ เพื่่�อศึกษาวิ่ามีแบัคุ้ทีเริียริ่วิมอาศัยกล่่มใด
คุ้ณ์ะเวิชศาส่ตริ์เข้ตริ้อนี มหิาวิิทยาลัยมหิิดล อาศัยส่ัตวิ์ฟันีแทะ จัำาพื่วิกหินี่ กริะริอก อย่่บั้าง
ได้ ศึกษากลไกแหิ่ง “ช่ีวน่เวศิจ่ลช่ีพ” และกริะแต ริวิมถึึงมนี่ษย์ ซีึ�งอาจัติดเช่�อได้ โดยเปุ่็นีงานีวิิจััยริ่วิมกับมหิาว่ทยาลัย
(Microbiome) ข้อง “ติัวไรื่อ่อน” ซีึ�งเปุ่็นี จัากการิถึ่กไริอ่อนีกัดและปุ่ล่อยเช่�อเข้้าส่่่ ล่เวอรื่์พ่ล (University of Liverpool) ส่หิริาช
พื่าหิะก่อโริคุ้ “ไข้้รื่ากสิ่าดใหิญี่่” ริ่างกายโดยตริงได้เช่นีกันี อาณ์าจัักริ ที�ได้ริับัการิตีพื่ิมพื่์แล้วิในีวิาริส่าริ
ช่ีวว่ทยาข้องไรื่อ่อนอาจถึ่กคุ้วบคุ้่มบางสิ่่วน ผ่้ช่่วยศิาสิ่ติรื่าจารื่ย์ ดรื่.ก่ติติ่พงษ์ ฉายศิ่รื่่ วิิชาการิริะดับันีานีาชาติ “Animal Microbiome”
ด้วย “เช่่�อแบคุ้ทีเรื่ียรื่่วมอาศิัย” (Symbiont กล่าวิต่อไปุ่วิ่า “ติัวไรื่อ่อน” มีมากกวิ่า ๓,๐๐๐ และ “Trends in Parasitology” พื่ริ้อมต่อยอด
Bacteria) โดยเปรื่ียบเทียบจากกรื่ณีติัวอย่าง ชนีิดทั�วิโลก แต่มีเพื่ียง ๓๕ ชนีิดเท่านีั�นี ส่่่การิพื่ัฒนีาองคุ้์คุ้วิามริ่้ในีการิ “ใช่้แบคุ้ทีเรื่ีย
ข้อง “การื่เป็นหิมัน” ข้อง “ย่งติัวผ่้” หิรื่่อ ที�พื่บัริายงานีวิ่าส่ามาริถึนีำาเช่�อก่อโริคุ้ “ไข้้ รื่่วมอาศิัยคุ้วบคุ้่มไรื่อ่อน” คุ้วิบัคุ้่่ไปุ่กับั
สิ่าเหิติ่ที�ย่งพัฒนาเป็น “ติัวเมีย” ได้อย่างเดียว รื่ากสิ่าดใหิญี่่” โดยไริพื่าหิะในีกล่่มนีี�มีวิงจัริ การิพื่ัฒนีา “วัคุ้ซีีนป้องกันโรื่คุ้” ซีึ�งจัำาเปุ่็นี
เก่ดจากกลไกการื่คุ้วบคุ้่มการื่กำาหินดเพศิ ชีวิิตปุ่ริะมาณ์ ๒ – ๓ เด่อนี ริะยะตัวิอ่อนีเกาะอย่่ ต้องอาศัยการิศึกษาที�ลึกซีึ�งเพื่ิ�มข้ึ�นี
ข้องโฮสิ่ติ์โดยเช่่�อแบคุ้ทีเรื่ียช่น่ดที�เกี�ยวข้้อง บันีโฮส่ต์ปุ่ริะมาณ์ ๓ – ๕ วิันี
โดยพื่าหิะก่อโริคุ้ “ไข้้รื่ากสิ่าดใหิญี่่” เ ม่� อ ม นี่ ษ ย์ ถึ่ ก ไ ริ อ่ อ นี พื่ า หิ ะ กั ด จั ะ มี
มี ๒ ริะยะซีึ�งต่างบัทบัาทกันี แบั่งออกเปุ่็นี อาการิไข้้ บัางริายอาจัจัะมีแผลอักเส่บั
“รื่ะยะแรื่ก” ที�เปุ่็นี “ติัวไรื่อ่อน ๖ ข้า” คุ้ล้ายบั่หิริี�จัี� และอาจัเกิดอาการิแทริกซี้อนีได้
Research Excellence