Page 30 - MU_12Dec67

30 มหิดลสาร ๒๕๖๗ December 2024

ม.มหิ่ดลชี�อันตรื่ายจาก ‘แมลงวันหิัวเขียว’

อาจจ่่โจมได้แม้ในตึกสุ่ง

ส่ัมีภาษณ์ และเข่ยนข่าวิโด็ย ฐิต่ินวิต่าร ด็ิถู่การุณ
ภาพบุคคลจาก PH – ภาพปัระกอบจากผู้ให้ส่ัมีภาษณ์

เปั็นที่่�ที่ราบกันด็่วิ่าเวิลาเข้าปั่าหากต่้องการหลบส่ัต่วิ์ร้าย ต่้องที่ำาที่่�พักไวิ้
บนต่้นไมี้ หรือที่่�สู่ง แต่่ใน “สังคมีเมีือง” ซึ่ึ�งมี่พื�นที่่�จำากัด็ต่้องอาศัยอยู่ใน
แนวิต่ั�ง ก็ไมี่อาจพ้น “แมีลงพาหะ” ที่่�มีาพร้อมีกับขยะ และส่ิ�งปัฏิกูล
โด็ยเฉพาะอย่างยิ�ง “แมีลงวัันหัวัเขีย์วั” ที่่�เปั็นพาหะของ “โรคทู้�องร่วัง”
ซึ่ึ�งส่ามีารถูบินไกลได็้เฉล่�ย ๒ – ๓ กิโลเมีต่รต่่อวิัน และยังส่ามีารถู “เกาะพัก”
เพื�อ “บ์นต่อ” ไปัได็้อ่กเรื�อยๆ หรือมีาในรูปัของ “ดักแด�” ที่่�ต่ิด็มีากับส่ิ�งของ
ซึ่ึ�งนำาขึ�นต่ึกได็้
ผั้�ช่วัย์ศาสตราจารย์์ ดร.ธิ์ันวัดี คล่องแคล่วั อาจารย์ปัระจำาภาควิิชา
ปัรส่ิต่วิิที่ยา และก่ฏวิิที่ยา คณะส่าธีารณสุ่ขศาส่ต่ร์ มีหาวิิที่ยาลัยมีหิด็ล ผู้่้ช่วยศาสุตรื่าจารื่ย์ ดรื่.ธ์ันวดี คล่องแคล่ว
อาจารยี์ประจำาภาควิชีาปรสิต์วิทยีา และกีฏวิทยีา
กล่าวิถูึงพฤต่ิกรรมีของ “แมีลงวัันหัวัเขีย์วั” มีักพบ ณ บริเวิณที่่�ที่ิ�งอาหาร
คณะสาธุารณสุข้ศาสต์ร์ มหาวิทยีาลัยีมหิดล
เน่าเส่่ย โด็ยเฉพาะอย่างยิ�งอาหารจำาพวิกเนื�อส่ัต่วิ์ หรือบริเวิณที่ิ�งซึ่ากส่ัต่วิ์
เนื�องจากต่ามีธีรรมีชาต่ิของ “แมีลงวัันหัวัเขีย์วัเพศเมีีย์” ที่่�กำาลังอยู่ใน
“ระย์ะวัางไข่” ต่้องการ “อาหารโปรตีน” เพื�อเล่�ยงต่ัวิอ่อน ซึ่ึ�งนับเปั็น อย่างไรก็ด็่ ในที่างการแพที่ย์ต่่างปัระเที่ศได็้มี่การใช้ปัระโยชน์
คุณค่าของ “ควัามีหลากหลาย์ทู้างชีวัภัาพ” ในฐานะ “ผั้�ย์่อย์สลาย์” จากหนอนแมีลงวิัน (Maggot) ซึ่ึ�งไมี่ใช่เปั็นส่ายพันธีุ์ของแมีลงวิันโด็ยที่ั�วิไปั
โด็ยธีรรมีชาต่ิแมีลงวิันหัวิเข่ยวิต่้องการ แต่่เปั็นแมีลงวิันที่่�ได็้รับการเพาะเล่�ยงในที่างการค้า เพื�อใช้รักษา “เนื�อตาย์
คาร์โบไฮเด็รต่จากการด็ูด็นำาหวิานจากพืช จากโรคเบาหวัาน” โด็ยเฉพาะ
ซึ่ึ�งนับเปั็นคุณค่าของ “ควัามีหลากหลาย์ นอกจากน่� ในที่าง “น์ต์เวัช” ยังได็้มี่การใช้ปัระโยชน์ในการ “ประเมี์น
ทู้างชีวัภัาพ” จากการ “ช่วัย์ขย์าย์พันธิ์ุ์พืช” ระย์ะเวัลาของการเสีย์ชีวั์ต” จากการปัระมีาณอายุของ “หนอนแมีลงวััน”
เนื�องด็้วิยต่ามีลักษณะที่างช่วิภาพของ โด็ยนำาหนอนที่่�พบบนศพ มีาที่ำาให้ยืด็ต่ัวิด็้วิยนำาอุ่นจัด็ แล้วิวิัด็ควิามียาวิ
“แมีลงวัันหัวัเขีย์วั” มี่ “ขา” ซึ่ึ�งคล้าย ของหนอน ก่อนเที่่ยบกราฟัมีาต่รฐานเพื�อคำานวิณย้อนกลับหาช่วิงเวิลา
กาวิเหน่ยวิที่่�พร้อมีจะยึด็เกาะไปักับ ของการเส่่ยช่วิิต่
เกือบทีุ่กพื�นผิวิจึงนำาเอาที่ั�งส่ิ�งปันเปั้� อน และละอองเกส่รพืชเกาะต่ิด็มีาด็้วิย ไมี่เพ่ยงการ “วัางไข่” ต่ามีที่่�ที่ิ�งอาหาร มีูลส่ัต่วิ์ หรือซึ่ากส่ัต่วิ์ต่ายที่่�
ไมี่เพ่ยงในส่่วิน “ขา” ของ “แมีลงวัันหัวัเขีย์วั” ที่่�เกาะต่ิด็ได็้แที่บ ที่ำาให้เกิด็การแพร่พันธีุ์ของ “แมีลงวัันหัวัเขีย์วั” แต่่การส่ะส่มี “กล่อง
ทีุ่กส่ิ�ง แต่่เชื�อโรคที่่�ปันเปั้� อนมีากับส่่วินต่่างๆ ของแมีลงด็ังกล่าวิก็ส่ามีารถู พัสดุไปรษณีย์์ทู้ี�ใช�แล�วั” เปั็นจำานวินมีากไวิ้ในที่่�พักอาศัย อาจที่ำาให้เส่่�ยง
ส่่งต่่อสู่่มีนุษย์ได็้ที่ั�งส่ิ�น โด็ย ผั้�ช่วัย์ศาสตราจารย์์ ดร.ธิ์ันวัดี คล่องแคล่วั ต่่อการพบ “แมีลงวัันหัวัเขีย์วั” ในระยะ “ดักแด�” ที่่�อาจต่ิด็มีากับกล่อง
ได็้แส่ด็งควิามีเปั็นห่วิงอย่างยิ�งใน “ผั้�ป่วัย์ต์ดเตีย์ง” ที่่�เส่่�ยงต่่อการ “วัางไข่” พัส่ด็ุไปัรษณ่ย์ได็้ รวิมีที่ั�งแมีลงรบกวินชนิด็อื�นด็้วิย
ของ “แมีลงวัันหัวัเขีย์วั” ซึ่ึ�งอาจเกิด็ขึ�นได็้อย่างไมี่รู้ต่ัวิ โด็ย ผั้�ช่วัย์ศาสตราจารย์์ ดร.ธิ์ันวัดี คล่องแคล่วั ไมี่แนะนำาให้ใช้ “สาร
พบมีากที่่�สุ่ด็ในบริเวิณ “ช่องปาก” รวิมีที่ั�งบริเวิณ “แผัลกดทู้ับ” ที่่�มี่ เคมีี” ในการกำาจัด็ “แมีลงวัันหัวัเขีย์วั” ซึ่ึ�งเส่่�ยงต่่อสุ่ขภาพ แต่่ควิรปัรับ
“ภัาวัะขาดเลือด” จาก “เนื�อตาย์” โด็ยเฉพาะอย่างยิ�งต่ามีบริเวิณ ส่ภาพแวิด็ล้อมีให้ไมี่เอื�ออำานวิยต่่อการเจริญิเต่ิบโต่ของ “แมีลงวัันหัวั
ปัลายแขน และขา ส่่งกลิ�นด็ึงด็ูด็ “แมีลงวัันหัวัเขีย์วัเพศเมีีย์” ให้มีาต่อมี เขีย์วั” ด็้วิยการใช้ “กาวัดัก” ต่ลอด็จน “เก็บ” และ “ทู้์�ง” อาหารเน่าเส่่ย
บาด็แผล และวิางไข่ ส่่งผลให้เกิด็ “โรคหนอนแมีลงวััน (Myiasis)” รวิมีถูึง ในที่่�ปักปัิด็
การ ”ต์ดเชื�อซูำาซู�อน“ จึงไมี่ควิรให้ “ผั้�ป่วัย์ต์ดเตีย์งทู้ี�ช่วัย์เหลือตัวัเอง เมีื�อใด็ที่่�เกิด็ “อุทู้กภััย์” ก็ไมี่ควิรนิ�งนอนใจกับการแพร่ระบาด็ของเชื�อ
ไมี่ได� หรือมีีแผัลกดทู้ับ” อยู่ในส่ถูานที่่�โล่ง ซึ่ึ�งไมี่มี่มีุ้งลวิด็ปั้องกันแมีลง “อห์วัาตกโรค” (Cholera) ต่ลอด็จนโรคต่ิด็เชื�อต่่างๆ ซึ่ึ�งอาจปันเปั้� อนมีา
มีีข�อมี้ลทู้ี�น่าสนใจ จากการพบวั่า “แมีลงวัันหัวัเขีย์วัเพศเมีีย์” กับ “ขย์ะ” ที่่�นำาพัด็พา และรอการเก็บกวิาด็ เพื�อไมี่ให้เปั็นแหล่งเพาะพันธีุ์
เพีย์งตัวัเดีย์วัสามีารถีวัางไข่ได�มีากถีึงครั�งละ ๒๐๐ ฟิอง ตลอดจน ของ “แมีลงวัันหัวัเขีย์วั” ที่่�เปั็น “พาหะนำาโรค” ต่่อไปั
ด�วัย์ลักษณะทู้างชีวัภัาพซูึ�งมีีถีุงเก็บสเปิร์มีอย์้่ภัาย์ในตัวัเอง จึงทู้ำาให� และหากเปั็นการ “ถีนอมีอาหาร” ด็้วิยการต่ากปัลา หรือเนื�อส่ัต่วิ์
“แมีลงวัันหัวัเขีย์วัตัวัเมีีย์” สามีารถีวัางไข่ได�หลาย์ครั�ง โดย์ “การฟิักตัวั” โด็ยให้ส่ัมีผัส่กับแส่งอาที่ิต่ย์ ควิรที่ำาภายใต่้มีุ้ง หรือต่าข่ายที่่�มีิด็ชิด็ ต่ลอด็จน
เก์ดขึ�นได�ภัาย์ใน ๒๔ ชั�วัโมีง ไมี่ควิรปัระมีาที่กับแมีลงรบกวินชนิด็อื�นๆ ที่่�อาจมีาจาก “ทู้่อนำาทู้์�ง” อาที่ิ
สำาหรับควัามีเร็วัของการเจร์ญเต์บโตของตัวัอ่อน “แมีลงวัันหัวัเขีย์วั” “แมีลงหวัี�” และ “แมีลงสาบ” ที่่�อาจก่อให้เกิด็ “ปัญหาสุขอนามีัย์” จาก
ขึ�นอย์้่กับ “อุณหภั้มี์” ทู้ี�อบอุ่นเพีย์งพอ โดย์จะทู้ำาให�ไข่พัฒนาเป็น ภายในที่่�พัก แมี้จะอาศัยอยู่ในที่่�สู่ง หรือในแนวิต่ั�งได็้เช่นเด็่ยวิกัน
เพื่่�อสุุขภาพื่
“ตัวัเต็มีวััย์” ได�ภัาย์ใน ๕ - ๗ วััน