Page 9 - MU_9Sep62

Special Scoop
สุพรรณรัช ภูริวัฒนกุล

“กว่าจะมาเป็นสุนัขน�าทาง”

บทความจาก อาจารย์ ดร.อิศวรา ศิริรุ่งเรือง
วิทยาลัยราชสุดา มหาวิทยาลัยมหิดล
ช่วงนี้พวกเราคงเห็นข่าวน้องสุนัขสีด�า raisers (ขึ้นอยู่กับแต่ละประเทศ) ในช่วงนี้
พันธุ์ Labrador นาม “ลูเต้อร์” กัน มากมาย ลูกสุนัขก็จะถูกประเมินอย่างสม�่าเสมอว่า
วันนี้เลยอยากจะชวนกันมาท�าความรู้จักและ เหมาะจะท�าหน้าที่เป็นสุนัขน�าทางให้คน
ความเข้าใจกันสักนิดหนึ่งว่ากว่าเจ้าลูกสุนัข ตาบอดหรือไม่
ตัวหนึ่งจะเติบโตจนสามารถมาท�าหน้าที่เป็น การที่จะเป็ นสุนัขน�าทางที่ดีได้นั้น
สุนัขน�าทางให้กับคนตาบอดได้นั้นจะต้อง สุนัขจะต้องมีคุณสมบัติ ๔ ประการ คือ
ผ่านขั้นตอนอะไรมาบ้าง ๑. มีความมั่นใจ ซึ่งจ�าเป็นในการที่จะ
ก่อนอื่นต้องขอบอกก่อนว่า “สุนัข น�าทางคนตาบอด เพราะสุนัขน�าทางในบาง
น�าทาง” นี้ ถือเป็นวิธีหนึ่งในการสนับสนุน ครั้งถ้าถูกสั่งให้พาเดินไปในที่อันตรายจะต้อง
การเดินทางของคนตาบอด โดยมากคน กล้าที่จะไม่ปฏิบัติตามค�าสั่งได้ และไม่ลังเล
ทั่วไปคงจะคุ้นเคยกับ “ไม้เท้าขาว” กันเสีย ในการตัดสินใจ
มากกว่า ในความเป็นจริงแล้วคนตาบอดมีวิธี ๒. ตอบสนองดีต่อค�าสั่งหรือค�าขอร้อง
ในการเดินทางด้วยการสนับสนุนหลายแบบ ๓. โฟกัส ไม่วอกแวกง่าย ชีวิตอิสระในสังคมจริง
ตั้งแต่ การน�าทางโดยคนมองเห็น การใช้ไม้ ๔. มีสุขภาพดี *** ข้อแนะน�า (ซึ่งน้องทรายก็ได้พูดไป
เท้าขาว การใช้อุปกรณ์เทคโนโลยีจ�าพวก เมื่อลูกสุนัขผ่านการประเมินเบื้องต้น เยอะแล้ว) แต่อยากขอย�้าเพิ่มเติมอีกก็คือ
“เทคโนโลยีสวมใส่” (wearable technol- ว่าเหมาะสมจะฝึกเป็นสุนัขน�าทางแล้ว เมื่อคนทั่วไปเห็นสุนัขน�าทางคนตาบอดมา
ogy) อย่างแว่นตา การใช้ GPS ไปจนถึง ประมาณอายุปีครึ่งมันก็จะถูกส่งไปเข้า ไม่ควรเข้าไปจับตัวมัน ให้อาหาร เป่าปาก
การใช้สมาร์ทโฟน แต่หนึ่งในวิธีการน�าทาง โรงเรียนสอนสุนัขน�าทาง ระยะเวลาการฝึก เรียก ฯลฯ เพราะอาจท�าให้สุนัขเสียสมาธิใน
ดั้งเดิมของคนตาบอดก็คือสุนัขน�าทางนี่เอง ทักษะต่างๆ เช่น การเดินเป็นเส้นตรง การ การปฏิบัติหน้าที่ได้ ซึ่งอาจน�าไปสู่อันตราย
ย้อนไปในประวัติศาสตร์อันยาวนาน หยุดที่บันได/ฟุตบาท การรอค�าสั่งก่อนข้าม ทั้งคนตาบอดและสุนัข ***
มีการค้นพบหลักฐานมากมายทั่วโลกว่ามี ถนน การนอนเงียบๆ การหลบสิ่งกีดขวาง
การใช้สุนัขในการน�าทางคนตาบอดไปใน ในระดับศีรษะ (ของคนตาบอด) การหลีก https://www.guidedogswa.com.au/
ที่ต่างๆ แต่ทว่าการฝึกสุนัขอย่างเป็นระบบ เลี่ยงทางแคบที่คนและสุนัขไม่สามารถเดิน guide-dog-program/
โดยโรงเรียนฝึกสุนัขน�าทางนั้นเกิดขึ้นครั้ง ไปพร้อมกันได้ ฝึกเดินทางด้วยยานพาหนะ https://www.guidedogswa.com.au/
แรกในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ ๑ เมื่อ รูปแบบต่างๆ เป็นต้น เหล่านี้จะใช้เวลาอีก how-act-around-guide-dog/
พบว่าทหารผ่านศึกจ�านวนมากสูญเสียการ ประมาณ ๖ – ๘ เดือน ก่อนที่สุนัขแต่ละตัวจะ https://www.igdf.org.uk/about-us/
มองเห็นจากการไปรบ โดยนายแพทย์ชาว พร้อมส�าหรับการจับคู่กับคนตาบอด facts-and-figures/history-of-guide-dogs/
เยอรมัน Dr. Gerhart Stalling และต่อมาการ การจับคู่ระหว่างสุนัขกับ
ฝึกสุนัขน�าทางได้แพร่หลายออกไปทั่วโลก คนตาบอดนี้ ก็ไม่ค่อยต่างกับ
ในช่วงแรกสุนัขที่น�ามาฝึกเป็นสุนัข การหาคู่ที่เหมาะสมสักเท่า
น�าทางคือสุนัขพันธุ์ German Shepherd ไหร่ เพราะว่าจะต้องประเมิน
แต่ต่อมาด้วยข้อจ�ากัดของการควบคุมโรคใน ลักษณะนิสัย/บุคลิกของสุนัข
ประเทศอังกฤษที่ไม่อนุญาตให้น�าเข้าสุนัขที่ แต่ละตัว กับวิถีชีวิตของคน
ได้รับการฝึกจากประเทศอื่น จึงได้เสาะหา ตาบอดด้วย เช่น
สุนัขพันธุ์อื่นทดแทน ซึ่งก็คือพันธุ์ Labrador -คนตาบอดเดินเร็ว ก้าว
พันธุ์เดียวกันกับที่น้องทรายใช้ในตอนนี้ และ ยาว หรือเดินช้า
อีกเหตุผลหนึ่งคือสุนัขพันธุ์นี้มีความสงบ -คนตาบอดใช้ชีวิตใน
ซื่อสัตย์ และฉลาด เมืองหรือชนบท
การฝึกสุนัขน�าทางพิถีพิถันมาก ตั้งแต่ -คนตาบอดชอบออกไป
การเลือกพ่อพันธุ์แม่พันธุ์ ถึงขั้นที่โรงเรียน ท�ากิจกรรมนอกบ้าน หรือ
ฝึกสุนัขน�าทางมีการเพาะพันธุ์คัดเลือกยีน ชอบอยู่บ้าน
กันเลยทีเดียว เมื่อได้ลูกสุนัขอายุ ๘ – ๑๐ เมื่อจับคู่กันได้ แล้ ว
สัปดาห์แล้ว มันจะถูกส่งไปอยู่กับครอบครัว ทั้งคนและสุนัขก็ต้องมา
ที่รับอาสาเลี้ยงลูกสุนัข แต่ไม่ใช่เลี้ยงเฉยๆ ท�าความรู้ จักสร้ างสาย
จะต้องสอนลูกสุนัขให้รู้จักเชื่อฟังค�าสั่ง เข้า สัมพันธ์กัน ฝึกการเดิน
สังคมเป็น พาลูกสุนัขไปท�าความคุ้นเคยกับ ทางและใช้ชีวิตร่วมกันอีก
สภาพแวดล้อมแบบต่างๆ เราเรียกครอบครัว ประมาณ ๒ – ๓ สัปดาห์ เพื่อ
อาสาเหล่านี้ว่า puppy walkers หรือ puppy ที่จะพร้อมก่อนออกสู่การใช้

มหิดลสาร ๒๕๖๒ 9