Page 22 - MU_3Mar61

Teaching&Learning Excellence
ฐิติรัตน์ เดชพรหม

รางวัลสภาวิจัยแห่งชาติ:
รางวัลวิทยานิพนธ์

ประจ�าปี ๒๕๖๐

จากงาน “วันนักประดิษฐ์” ประจ�า การประยุกต์ใช้ไซเดอโรฟอร์ในการ แต่จะยับยั้งปัจจัยส�าคัญที่เชื้อเหล่า
ปี ๒๕๖๑ ที่จัดโดย ส�านักงานคณะ ก�าจัดแบคทีเรียแกรมลบเฉพาะ นั้นต้องใช้ในการก่อโรค (virulence
กรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ณ ศูนย์ กลุ่ม” ดร.ภูมิ ชัยรัตน์ ได้ค้นพบ factors) ดังนั้นประโยชน์ที่ส�าคัญ
นิทรรศการและการประชุมไบเทค ว่า อัตราการดื้อยาของจุลชีพที่สูง ของการใช้โพลิเมอร์ประเภทนี้ คือ
บางนา กรุงเทพฯ มีวิทยานิพนธ์ผลงาน ขึ้นและการลดลงของการค้นพบยา จะลดอัตราการอุบัติของเชื้อจุลชีพ
ของบุคลากรมหาวิทยาลัยมหิดลได้รับ ปฏิชีวนะชนิดใหม่ ล้วนก่อให้เกิด ดื้อยาในระยะยาว เนื่องจากเชื้อ
รางวัลจ�านวน ๒ เรื่อง ได้แก่ วิทยานิพนธ์ ปัญหาส�าคัญทางด้านสาธารณสุข จุลชีพเหล่านั้นไม่ได้ถูกท�าลาย
เรื่อง “การศึกษากลไกการรวมตัวและ ปัจจุบันทั่วโลกมีการเสียชีวิตจาก เพียงแต่จะสูญเสียความสามารถใน
บทบาทของฮยูแม็นดีเฟ้นซิน ๖ ใน เชื้อแบคทีเรียดื้อยาประมาณ ๗ การก่อโรคในมนุษย์ และจะถูกขับ
ระบบภูมิคุ้มกันแบบทั่วไป และการ แสนราย และหากปัญหาเหล่านี้ ไม่ ออกจากร่างกายของมนุษย์ไปใน
ประยุกต์ใช้ไซเดอโรฟอร์ในการก�าจัด ได้รับการแก้ไขอย่างถูกต้อง คาดว่า ที่สุด
แบคทีเรียแกรมลบเฉพาะกลุ่ม” โดย ภายใน ๓๐ ปีข้างหน้า จ�านวนการ งานวิจัยในส่วนหลังมุ่งพัฒนาการ
ดร.ภูมิ ชัยรัตน์ จากคณะแพทยศาสตร์ เสียชีวิตจะสูงขึ้นถึง ๑๐ ล้านคน ประยุกต์ใช้ไซเดอโรฟอร์ในการก�าจัด
ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล และสร้างความสูญเสียทางเศรษฐกิจ แบคทีเรียแกรมลบเฉพาะกลุ่ม โดย
ได้รับรางวัลระดับดีมาก และวิทยา กว่า ๓ พันล้านล้านบาท ซึ่งจะท�าให้ ทั่วไปแล้ว แบคทีเรียแกรมลบจะมีการ
นิพนธ์ เรื่อง “การประกอบด้วยตัวเอง โรคติดเชื้อโดยจุลชีพดื้อยากลาย สร้างเยื่อหุ้มเซลล์ชั้นนอก (outer mem-
และกลศาสตร์ระดับนาโนจากฟิล์มบาง เป็ นโรคร้ายแรง ที่คร่าชีวิตผู้ป่ วย brane, OM) ที่สามารถป้องกันไม่ให้ยา
22 อิสระของอนุภาคนาโน” ดร.พงศกร มากกว่าโรคมะเร็ง ดังนั้นจึงมีความ ปฏิชีวนะเข้าไปในเซลล์แบคทีเรียได้ ซึ่ง

กาญจนบุษย์ จากคณะวิทยาศาสตร์ จ�าเป็นในการคิดค้นและพัฒนาวิธีการ ส่งผลให้การก�าจัดแบคทีเรียแกรมลบ
มหา วิทยาลัยมหิดล ได้รางวัลระดับ รักษาแบบใหม่ส�าหรับโรคที่เกิดจาก นั้นมีประสิทธิภาพที่ต�่ากว่าการก�าจัด
ดี ..มหิดลสารขอน�าผลงานของทั้งสอง การติดเชื้อจุลชีพ เพื่อน�ามาใช้ทดแทน แบคทีเรียแกรมบวก ในบางกรณีอาจ
ท่านมาเผยแพร่ให้ทราบโดยทั่วกันดังนี้ การรักษาโรคติดเชื้อโดยใช้ยาปฏิชีวนะ จะต้องใช้ยาปฏิชีวนะในปริมาณที่สูง
งานวิจัยในส่วนแรกเน้นเรื่องการ ขึ้น ซึ่งจะก่อให้เกิดผลข้างเคียงที่รุนแรง
ศึกษาโครงสร้างและกลไกการท�างาน ในผู้ป่วยได้ งานวิจัยในส่วนนี้จึงต้อง
ของฮยูแม็นดีเฟ้นซิน ๖ (HD6) ที่หลั่ง การน�าไซเดอโรฟอร์ ซึ่งเป็นปัจจัย
ออกมาจาก พาเนทเซลล์ (Paneth cell) ส�าคัญส�าหรับการก่อโรคของเชื้อ
เพื่อตอบสนองการบุกรุกของจุลชีพใน แบคทีเรียมาใช้ในการเพิ่มประสิทธิ
ล�าไส้ สิ่งที่น่าสนใจเกี่ยวกับ HD6 คือ ภาพของวิธีการก�าจัดแบคทีเรียแกรม
เปปไทด์ต้านจุลชีพ ส่วนใหญ่จะท�าลาย ลบ และเนื่องจากแบคทีเรียแต่ละชนิด
เซลล์แบคทีเรียโดยตรง ในทางตรงข้าม ใช้ไซเดอโรฟอร์ที่ต่างประเภทกัน จึง
HD6 จะรวมตัวเป็นโพลิเมอร์เพื่อจับ คาดว่าวิธีการที่อาศัยไซเดอโรฟอร์นั้น
และป้องกันจุลชีพไม่ให้บุกรุกเข้าเซลล์ จะส่งผลกระทบต่อแบคทีเรียเฉพาะ
ของมนุษย์ ซึ่งจะท�าให้จุลชีพเหล่านั้น กลุ่ม และลดผลข้างเคียงที่จะเกิดขึ้นกับ
ดร.ภูมิ ชัยรัตน์ คณะแพทย ไม่สามารถก่อโรคได้การศึกษา แบคทีเรียในกลุ่มอื่น เช่น ไมโครไบโอ
ศาสตร์ ศิริราชพยาบาล มหา โครงสร้างและกลไกการท�างานของ ต้า จากการศึกษาพบว่า อัตราการอุบัติ
วิทยาลัยมหิดล รางวัลสภาวิจัยแห่ง HD6 ในล�าไส้นั้นได้ก่อให้เกิดความ ของเชื้อแบคทีเรียดื้อยาในกลุ่ม En-
ชาติ: รางวัลวิทยานิพนธ์ ประจ�าปี รู้ความเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับเปป terobacteriaceae เช่น Escherichia
๒๕๖๐ ระดับดีมากจากวิทยานิพนธ์ ไทด์ชนิดนี้ ซึ่งสามารถน�าความรู้ที่ coli และ Salmonella นั้นค่อนข้างสูง
เรื่อง “การศึกษากลไกการรวมตัว ได้ไปประยุกต์ใช้ในการออกแบบ กว่าเชื้อแบคทีเรียกลุ่มอื่น ดังนั้นงาน
และบทบาทของฮยูแม็นดีเฟ้นซิน ๖ และการผลิตโพลิเมอร์ต้านจุลชีพที่ วิจัยชิ้นนี้จึงเริ่มต้นจากการทดลองใน
ในระบบภูมิคุ้มกันแบบทั่วไป และ จะไม่ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อจุลชีพโดยตรง แบคทีเรียแกรมลบกลุ่มนี้ และวิธีการ

March 2018 M • Master A • Altruism H • Harmony I • Integrity D • Determination O • Originality L • Leadership