Page 9 - mu_1Jan66
P. 9
มหิดลสาร ๒๕๖๖
January 2023 9
ม.มหิิดล ค้นพบทางเล่อกใหิม่
ตร์วจวินิจฉััยุไขั้เล่อดออกได้โดยุไม่ต้องเจาะเล่อด
ส่ัมภาษณ์ และเขียนข่าวโดย ฐิติร่ัตน์ เดชุพัร่หิม
ภาพัจัากผู้่้ใหิ้ส่ัมภาษณ์
ในอดีตยังไม่ส่ามาร่ถตร่วจัหิาเชุื�อไวร่ัส่เดงกีในผู้่้ป่วย
โดยในเวชุปฏิิบัติทำาได้เพัียงการ่ส่ังเกตร่อยโร่คเพัื�อใหิ้การ่ร่ักษา
ตามอาการ่ ติดตามตร่วจัปร่ิมาณเกล็ดเลือด และความเข้มข้น
ของเม็ดเลือดแดง และตร่วจัยืนยันว่าติดเชุื�อไวร่ัส่เดงกีจัร่ิง
จัากการ่ตร่วจัร่ะดับภ่มิคุ้มกันต่อเชุื�อไวร่ัส่เดงกี เมื�อผู้่้ป่วยมีอาการ่
ดีขึ�น และไข้ลด
แต่ปัจัจัุบันด้วยเทคโนโลยีทางการ่แพัทย์ส่มัยใหิม่ ทำาใหิ้แพัทย์
ส่ามาร่ถตร่วจัโร่คติดเชุื�อต่างๆ จัากเลือดด้วยการ่ตร่วจัทาง
หิ้องปฏิิบัติการ่
ศิาสิ่ตราจารย์เกียรต่คำุณ แพทย์หญ่่งอำาไพวรรณ จวนสิ่ัมฤทธ์่�
อาจัาร่ย์ปร่ะจัำาภาควิชุากุมาร่เวชุศาส่ตร่์ คณะแพัทยศาส่ตร่์
โร่งพัยาบาลร่ามาธิิบดี มหิาวิทยาลัยมหิิดล ได้ค้นพับทางเลือกใหิม่
ในการ่ตร่วจัวินิจัฉััยเชุื�อไวร่ัส่เดงกี ด้วยวิธิี ELISA (Enzyme-linked
ศาสตรื่าจารื่ย์เกียรื่ติคุุณ แพทย์หญิิงอ�าไพวรื่รื่ณ จวนสัมฤทธิ�
Immunosorbent assay) ที�ใชุ้ปัส่ส่าวะของผู้่้ป่วยแทนเลือด อาจัาร่ย์ปร่ะจัำาภาควิชุากุมาร่เวชุศาส่ตร่์
คณะแพัทยศาส่ตร่์โร่งพัยาบาลร่ามาธิิบดี มหิาวิทยาลัยมหิิดล
ซิึ�งเป็นวิธิีที�ได้ร่ับการ่จัดอนุส่ิทธิิบัตร่เร่ียบร่้อยแล้ว หิลังจัากที�ได้
ทดลองใชุ้ในผู้่้ป่วยติดเชุื�อไวร่ัส่เดงกีที�มีอาการ่รุ่นแร่งน้อยเร่ียกว่า
“ไข้เดงกีในระยะไข้” โดยพับว่าใหิ้ผู้ลแม่นยำาร่้อยละ ๖๘.๔ สิ่�วนการตรวจภ้ม่คำุ้มกันต�อเช่�อไวรัสิ่เดงกี ยังคำงเป็นว่ธ์ี
และผู้่้ป่วยติดเชุื�อไวร่ัส่เดงกีที�มีอาการ่รุ่นแร่งมากขึ�น เร่ียกว่า มาตรฐาน โดยตรวจเล่อดรวมจำานวน ๒ คำรั�ง คำรั�งแรกในระยะไข้
“ไข้เล่อดออกในระยะไข้” โดยพับว่าใหิ้ผู้ลแม่นยำาร่้อยละ ๖๓.๙ และคำรั�งที� ๒ ห�างจากคำรั�งแรกอย�างน้อย ๒ – ๔ สิ่ัปดาห์
ซิึ�งส่ามาร่ถใชุ้เป็นทางเลือกในการ่วินิจัฉััยการ่ติดเชุื�อไวร่ัส่เดงกี เพ่�อเป็นการเปรียบเทียบภ้ม่คำุ้มกันต�อเช่�อไวรัสิ่เดงกีว�าเป็นการ
เพัื�อหิาข้อบ่งชุี�กล่าว แม้จัะใหิ้ผู้ลการ่ตร่วจัที�ส่ามาร่ถนำาไปปร่ะกอบ “ต่ดเช่�อปฐมภ้ม่” (มีโอกาสิ่ต่ดเช่�อไวรัสิ่เดงกีได้อีก) หร่อ
การ่วินิจัฉััยเบื�องต้น แต่ในร่ายที�ใหิ้ผู้ลตร่วจัเป็นลบต้องติดตาม “ต่ดเช่�อทุต่ยภ้ม่” (โอกาสิ่ต่ดเช่�อไวรัสิ่เดงกีอีกมีน้อยมาก)
อาการ่ผู้่้ป่วยอย่างใกล้ชุิด ซิึ�งความเส่ี�ยงต่อการ่ติดเชุื� อไวร่ัส่เดงกีนั�นขึ�นอย่่กับหิลายปัจัจััย
โดยเฉัพัาะอย่างยิ�งตามความแตกต่างของส่าร่พัันธิุกร่ร่มของ
แต่ละบุคคล ผู้่้คนที�มาจัากต่างเชุื�อชุาติเผู้่าพัันธิุ์ จัะมีการ่ตอบส่นอง
ต่อเชุื�อที�แตกต่างกันด้วย
นอกจัากนี� ศิาสิ่ตราจารย์เกียรต่คำุณ แพทย์หญ่่งอำาไพวรรณ
จัวนส่ัมฤทธิิ� ยังได้แส่ดงความเป็นหิ่วงถึงแนวโน้มของ
การ่ติดเชุื�อไวร่ัส่เดงกีของปร่ะชุากร่โลกในยุคปัจัจัุบันที�เปลี�ยนไป
โดยพับว่า แม้ในที�ๆ ยังไม่เคยพับการ่ร่ะบาดของไวร่ัส่เดงกี
มาก่อน ก็อาจัมีการ่ถ่ายทอดเชุื�อไวร่ัส่เดงกีจัากผู้่้เคยเดินทาง
ไปในที�ๆ มีการ่ร่ะบาดของเชุื�อไวร่ัส่เดงกี ติดเชุื�อไวร่ัส่เดงกีโดยที�
และด้วยข้อจำากัดทางบุคำลากรและงบประมาณ จ่งทำาให้การ ไม่มีอาการ่แส่ดงอะไร่เลย
ตรวจ ด้วยว่ธ์ี ELISA ในห้องปฏิ่บัต่การนั�น จำาเป็นต้องมีตัวอย�าง ยุงเป็นพัาหิะร่ับเชุื�อจัากผู้่้ติดเชุื�อ ซิึ�งมีร่ะยะฟุักตัวในยุงที�ร่ับเชุื�อ
สิ่่�งสิ่�งตรวจ พร้อมกันอย�างน้อยคำร่�งหน่�งของแผู้งจานหลุม (plate) เป็นเวลา ๗ วัน ก่อนถ่ายทอดส่่่ผู้่้ที�ไม่เคยติดเชุื�อที�ถ่กยุงที�มี
ซ่�งมีหลุมตัวอย�างทั�งสิ่่�น ๙๖ หลุม โดยต้องเก็บตัวอย�าง เชุื�อกัด ดังนั�นจัึงควร่ร่ะวังอย่างยิ�งที�จัะไม่ใหิ้ถ่กยุงกัด
สิ่่�งสิ่�งตรวจให้คำรบก�อนจ่งจะตรวจได้
ซ่�งทำาให้ต้องเสิ่ียเวลารอนานกว�าว่ธ์ีการตรวจทาง
ห้องปฏิ่บัต่การแบบแถึบกระดาษ (strip) ซ่�งสิ่ามารถึทราบผู้ล
การตรวจได้เฉีพาะราย และเร็วข่�น แต�ให้ผู้ลที�แม�นยำาร้อยละ
๔๗.๒ – ๕๒.๖ ตำากว�าว่ธ์ี ELISA
