Page 12 - MU_11Nov61

Special Article
อาจารย์ ดร.นันธิดา จันทรางศุ

การฟื้นคืนดนตรีและวิถีของชาวมอแกน

การจัดการการเรียนรู้ดนตรีเพื่อรักษามรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนอย่างยั่งยืน

“กระบวนการฟื้นฟูวัฒนธรรมดนตรี ทุกที ประกอบกับชาวมอแกนที่มีศิลปะ มอแกนได้เห็นคุณค่าในการรักษามรดก
อย่างยั่งยืนให้กับชุมชนเป็นงานที่มีค่า ทางด้านดนตรี ล้วนแล้วแต่เป็นผู้สูงอายุ ทางวัฒนธรรมดนตรีที่เป็นรากเหง้าของ
เพราะเป็นการเรียกคุณค่าทางวัฒนธรรม ที่มีจ�านวนไม่มาก หากปล่อยให้วันคืน กลุ่มตน และรู้เท่าทันการเปลี่ยนแปลง
ของชุมชนคืนกลับสู่ชุมชน สร้างพื้นฐาน ผ่านเลยไป ก็เปรียบเสมือนการสูญเสีย ของสังคมภายนอกที่โอบล้อมเข้ามา

12 ที่เข้มแข็งในการต่อยอดไปสู่การสร้าง โอกาสในการถ่ายทอดศิลปะวัฒนธรรม ทุกขณะ เพื่อส่งเสริมความเข้าใจใน
มูลค่าทางวัฒนธรรมของชุมชน ซึ่งต้อง ด้านดนตรีของตนเองให้กับลูกหลาน อัตลักษณ์ของกลุ่มตนผ่านดนตรี
อาศัยการมี ส่วนร่ วมหลายฝ่ าย อีกทั้งกระแสของสังคมสมัยใหม่ ได้ท�าให้ และเพื่อการด�ารงอยู่ของอัตลักษณ์
ในรูปแบบการท�างานแบบข้ามศาสตร์ เด็ก และหนุ่มสาวมอแกนหันไปฟัง มอแกนในโลกปัจจุบันอย่างสมดุล
(interdisciplinary) ผนวกกับความร่วม และร้องเพลงสมัยใหม่มากขึ้น ไม่สามารถ อย่างไรก็ตามงานฟื้นฟู และอนุรักษ์
มือของภาคีเครือข่ายหน่วยงานต่างๆ ต่อต้าน หรือขัดขวางการเปลี่ยนแปลง วัฒนธรรมดนตรียังต้องการการหนุน
ในพื้นที่ของชุมชนนั้นๆ” ค่านิยม และวิถีใหม่ดังกล่าวที่เข้ามา เสริมอย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็นการ
มอแกน เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเล กระทบกับชุมชนชาวมอแกนได้ ขับเคลื่อนให้เด็กมอแกนสามารถต่อยอด
ที่อาศัยในบริเวณพื้นที่เกาะ และชายฝั่ง ด้วยการเล็งเห็นวิกฤติดนตรีของชาว ความรู้ทางวัฒนธรรมดนตรี โดยเข้าใจ
ทะเลอันดามันของประเทศไทยรวมทั้ง มอแกน จึงก่อให้เกิดความร่วมมือ บทบาทของดนตรี และสามารถร้องเล่น
ในพื้นที่ของประเทศพม่า โดยกลุ่มมอแกน ระหว่างอาจารย์นักวิจัยสถาบันวิจัย ได้ รวมทั้งสามารถสร้างสรรค์เนื้อหา และ
ส่วนหนึ่งได้อาศัยอยู่ในพื้นที่อุทยานแห่ง ภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย ม.มหิดล และ ท่วงท�านองมอแกนในบริบทใหม่ได้ และ
ชาติหมู่เกาะสุรินทร์ ต.เกาะพระทอง คณะศิลปศาสตร์ ม.สงขลานครินทร์ จะดียิ่งขึ้นหากคนรุ่นใหม่สามารถพัฒนา
อ.คุระบุรี จ.พังงา ซึ่งพื้นที่อุทยานได้เป็น (หาดใหญ่) ออกแบบแนวทางการฟื้นฟู ประยุกต์ใช้ดนตรี และเนื้อร้องให้เกิดการ
จุดเริ่มต้นแห่งการเปลี่ยนแปลงของ วัฒนธรรมดนตรีมอแกน และส่งเสริม ต่อยอดทุนทางวัฒนธรรมของตนเอง
ชาวมอแกน เนื่องจากการปฏิสัมพันธ์ ความตระหนักในอัตลักษณ์มอแกนผ่าน ให้เกิดรายได้ หรือส่งเสริมการท่องเที่ยว
กับกลุ่มคนนอกเกาะมากขึ้น ส่งผลต่อ วัฒนธรรมดนตรี โดยเน้นบทบาทส�าคัญ เชิงวัฒนธรรม ย่อมเกิดความสมดุล
ความคิด ค่านิยม และอัตลักษณ์ของ ในการมีส่วนร่วมของเด็กและเยาวชน ทั้งดนตรี และวิถีแห่งชาวมอแกนไว้ได้
มอแกนอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ โดยเฉพาะ ผนวกก�าลังกับกลุ่มมอแกนผู้ใหญ่ หรือ ไปพร้อมกัน
อย่างยิ่งในเรื่อง “ดนตรีมอแกน” ที่อยู่ใน ผู้อาวุโสให้เข้ามาท�ากิจกรรมร่วมกัน งานวิจัยนี้เป็ นความร่ วมมือ
ภาวะวิกฤติใกล้สูญ ตั้งแต่การวางแผนคัดเลือกบทเพลง ทางวิชาการระหว่าง ผู้ช่วยศาสตราจารย์
เดิมการเล่นดนตรีของชาวมอแกน การบันทึกบทเพลง การฝึกหัดฝึกซ้อม ดร.เรวดี อึ้งโพธิ์ คณะศิลปศาสตร์
จะปรากฏใน “พิธีหล่อโบง” พิธีกรรม และการสืบสานวัฒนธรรมดนตรีสู่สังคม มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขต
ส�าคัญประจ�าปีของชาวมอแกน ซึ่งนับ ภายนอก ผ่านการบูรณาการความรู้ด้าน หาดใหญ่ และ อาจารย์ ดร.นันธิดา
เป็นโอกาสส�าคัญในการเล่นดนตรี มานุษยวิทยาดนตรี และภาษาศาสตร์ จันทรางศุ อาจารย์ประจ�าหลักสูตร
แต่โอกาสที่จะใช้เครื่องดนตรี การขับร้อง ขับเคลื่อนในการท�างาน โดยมีภาคีอื่นๆ วัฒนธรรมศึกษา สถาบันวิจัยภาษาและ
และการรวมกลุ่มกันเพื่อขับกล่อมด้วย อาทิ หัวหน้าหมู่บ้าน เจ้าหน้าที่อาสา วัฒนธรรม มหาวิทยาลัยมหิดล Mahidol
ดนตรีของชาวมอแกนค่อยๆ ลดน้อยลง สมัครช่วยหนุนเสริม เพื่อให้คนในชุมชน

November 2018 M • Master A • Altruism H • Harmony I • Integrity D • Determination O • Originality L • Leadership