Page 13 - MU_7July61

Special Article
ดร.ณรงค์ นิทัศน์พัฒนา๑, น.สพ.อธิวัฒน์ ปริมสิริคุณาวุฒิ๒, นพ.สมชาย แสงกิจพร๒ และทีมงาน
๑ ศูนย์วิจัยและพัฒนาวัคซีน สถาบันชีววิทยาศาสตร์โมเลกุล มหาวิทยาลัยมหิดล
๒ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข
สถานการณ์และการพัฒนาวัคซีน
ป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า (เรบีส์)

ส�าหรับคนและสัตว์

โรคพิษสุนัขบ้าเกิดจากเชื้อเรบีส์ ระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค จ�านวน
ไวรัส (Rabies virus) ซึ่งจัดอยู่ใน Rhab- ๑๑ ราย และทางกรมปศุสัตว์ก็ได้
doviridae family มีรูปร่างคล้ายกระสุน รายงานการระบาดในสุนัข แมว สุกร
ปืน (bullet-shaped) โดยมีขนาดความ และวัวอีกเป็นจ�านวนมาก ซึ่งท�าให้
กว้าง ๗๕ nm และยาว ๑๘๐ nm เป็น ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้า
single-stranded negative RNA เป็น ลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์
โรคติดต่อร้ายแรงจากการติดเชื้อโดย อัครราชกุมารี ทรงห่วงใยปัญหาโรค
สัตว์เป็นพาหะน�าโรคสู่คน โรคพิษสุนัข พิษสุนัขบ้าที่เป็นปัญหาส�าคัญของชาติ
บ้าพบได้ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สุนัข และมีพระประสงค์ให้โรคพิษสุนัขบ้า วัคซีน สถาบันชีววิทยาศาสตร์
และแมว สัตว์ชนิดอื่นๆ ที่พบเป็นโรคพิษ หมดไปจากประเทศไทย โมเลกุล มหาวิทยาลัยมหิดล และ
สุนัขบ้าได้ เช่น หนู ลิงกระรอก ชะนี แม้ว่าเราจะสามารถป้องกันโรคนี้ได้ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณ
กระต่าย และค้างคาว โรคพิษสุนัขบ้ายัง ด้วยการฉีดวัคซีน แต่ประเทศไทยยังไม่ สุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
คงเป็นสาเหตุส�าคัญของการเสียชีวิต สามารถผลิตวัคซีนดังกล่าวนี้ได้ ดังนั้น กระทรวงสาธารณสุข นอกจากนี้ ยัง
ของมนุษยชาติทั่วโลก ปัจจุบันยังไม่มี วัคซีนที่ใช้ทั้งหมดจึงจ�าเป็นต้องน�าเข้า มีหน่วยงานอื่นที่จะเข้าร่วมการผลิต
วิธีรักษา โดยพบว่าผู้ป่วยโรคพิษสุนัข จากต่างประเทศ ซึ่งนโยบายการใช้ วัคซีนดังกล่าว เช่น องค์การเภสัช
บ้าส่วนใหญ่ได้รับเชื้อจากการถูกสัตว์ วัคซีนนี้ของประเทศไทยไม่ค่อยจะ กรรม กระทรวงสาธารณสุข กรมปศุ
กัด อย่างไรก็ตามการถูกสัตว์ที่ป่วยเป็น แน่นอนและจ�านวนที่สั่งแต่ละครั้งก็เป็น สัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
โรคข่วน เลียเยื่อบุผิวหนังหรือเลีย จ�านวนไม่มาก ท�าให้บริษัทผู้ผลิตในต่าง เป็นต้น
บาดแผล ก็สามารถท�าให้มนุษย์เกิดโรค ประเทศไม่ได้ส�ารองวัคซีนนี้ให้กับ ความส�าเร็จจากการผลิตวัคซีน 13
พิษสุนัขบ้าได้ ประเทศไทย จึงท�าให้บางช่วงเกิดการ ป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในคนและ

เมื่อมีการติดเชื้อภายหลังถูกสัตว์กัด ขาดแคลนวัคซีนนี้ อีกทั้งอาจจะเกิดจาก สัตว์จะเป็ นการสนองรับนโยบาย
ผู้ป่วยจะมีอาการสมองอักเสบ ไม่ค่อย คุณภาพของวัคซีนที่ผลิตจากสายพันธุ์ ไทยแลนด์ 4.0 ของรัฐบาล และ
รู้สึกตัว กลัวน�้า กลัวลม บางรายมี ที่ต่างจากสายพันธุ์ที่มีการระบาดใน เป็ นการยกระดับงานวิจัยให้มหา
อาการแขนขาอ่อนแรง ผู้ป่วยมักเสีย ประเทศไทย จึงส่งผลให้ในปีนี้มีการ วิทยาลัยมหิดลก้าวสู่ World Class
ชีวิตภายใน ๑ สัปดาห์ภายหลังมีอาการ ระบาดของโรคพิษสุนัขบ้าไปเกือบทั่ว University ได้เป็นอย่างดี เนื่องจาก
ของการติดเชื้อ ในประเทศที่พัฒนาแล้ว ประเทศ ดังนั้นเพื่อเป็นการแก้ไขปัญหา เป็ นการใช้งานวิจัยเพื่อเพิ่มศักย
เช่นประเทศในทวีปยุโรปพบโรคพิษสุนัข ต่างๆ ที่เกิดขึ้น ในปี งบประมาณ ภาพประเทศไทยให้มีสายพันธุ์ไวรัส
บ้าในคนน้อย เนื่องจากมีการควบคุม ๒๕๖๑ สถาบันวัคซีนแห่งชาติ (องค์ พิษสุนัขบ้าที่สามารถป้องกันการ
การให้วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าใน การมหาชน) กระทรวงสาธารณสุข ระบาดของโรคดังกล่าวขึ้นใช้เอง ซึ่ง
สัตว์เลี้ยงโดยเฉพาะสุนัขและแมว ส่วน จึงได้อนุมัติทุนสนับสนุน “โครงการ จะท�าให้ในอนาคตอันใกล้ประเทศ
ประเทศไทยมีรายงานการพบผู้เสียชีวิต คัดเลือกสายพันธุ์ไวรัสพิษสุนัขบ้า ไทย ไม่จ�าเป็นต้องซื้อวัคซีนดังกล่าว
จากโรคพิษสุนัขบ้าตั้งแต่เดือนมกราคม ในประเทศไทยส�าหรับพัฒนาเป็ น จากต่างประเทศ Mahidol
ถึงเดือนมิถุนายน ๒๕๖๑ ของทางส�านัก วัคซีน” ให้กับศูนย์วิจัยและพัฒนา

ประเทศเป็นเบื้องต้นเรายังมีความกังวล ต่อมาใน พ.ศ. ๒๕๕๔ มหาวิทยาลัย รัฐบาลที่มีนโยบายปฏิรูปก�าหนดให้มีส่วน
ถึงความพร้อมของภาคอุตสาห กรรมใน มหิดลก็ยังคงต้องส่งนวัตกรรมไปต่อ ราชการอีกหลายกระทรวงเข้ามาเชื่อมโยง
ประเทศ จ�าเป็นต้องมีการปฏิรูปอย่าง ยอดในประเทศญี่ปุ่น ตลอดระยะเวลา กับส่วนงานวิจัยของสถาบันการศึกษา
จริงจังให้ทันกับการรับนวัตกรรมที่น�าส่ง ๑๘ ปีประเทศไทยอาจพัฒนาก้าวหน้า ท�าให้เกิดอุตสาหกรรมการผลิตวัคซีนใน
จากผู้ประดิษฐ์ จากประสบการณ์ของ ไปหลายด้าน แต่ด้านอุตสาหกรรม ประเทศที่ครบวงจร ความเข้มแข็งของ
มหาวิทยาลัยมหิดลเอง เมื่อ พ.ศ. Biotechnology ยังไม่มีค�าตอบที่น่า ภาคเศรษฐกิจและสังคมของประเทศของ
๒๕๓๖ มหาวิทยาลัยมหิดลได้ต่อยอด พอใจ เราจึงจะเกิดขึ้นได้ ส่งผลให้ประเทศไทยไป
นวัตกรรมวัคซีนโดยเชื่อมโยงกับ เพื่อตอบโจทย์ความท้าทายของ สู่ความมั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืนได้ สมตาม
อุตสาหกรรมจากประเทศฝรั่งเศส ๑๘ ปี ประเทศ ผู้เขียนเห็นด้วยกับผู้ใหญ่ใน เจตนารมณ์ของทุกๆ ฝ่าย Mahidol

มหิดลสาร ๒๕๖๑