Page 25 - MU_11Nov60

สมุนไพรน่ารู้ }

ผศ.พญ.สาทริยา ตระกูลศรีชัย ภาควิชาเวชศาสตร์ฉุกเฉิน
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
“ดาวเรือง..”

ดอกไม้ถวายพ่อ

เมื่อช่วงเดือนสิงหาคมถึงกันยายนที่ ม้วนลง ดอกสมบูรณ์เพศมีลักษณะเป็น ยุง ต้านอักเสบ และบรรเทาปวด (3 - 7)
ผ่านมานี้ เชื่อว่าเหล่าพสกนิกรชาวไทย หลอดเล็กๆ จ�านวนมาก รวมกลุ่มอยู่ แม้ว่าการศึกษาทั้งหมดจะยังอยู่ใน
ทั่วประเทศ คงได้มีโอกาสร่วมกันปลูก บริเวณกลางช่อดอก ผลเป็นผลแห้ง ไม่ ระดับเซลล์และหลอดทดลอง แต่ก็นับ
ต้น “ดาวเรือง” ไว้ตามบ้าน อาคาร แตก (๑) สรรพคุณแผนโบราณระบุ ว่าดอกดาวเรืองและสารส�าคัญ
และสถานที่ต่างๆ เพื่อให้ดอกสีเหลือง ว่า ต้น ขับลมในล�าไส้ แก้ปวดท้อง ต่างๆ มีแนวโน้มที่ดีในการน�ามา
อร่ามของดาวเรืองได้บานสะพรั่งพร้อม แก้จุกเสียด ใบ แก้ฝีหนอง ดอก แก้ พัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
กันในช่วงเดือนตุลาคม ซึ่งเป็นช่วงเวลา ปวดฟัน แก้ตาเจ็บ บ�ารุงตับ ขับร้อน หรือผลิตภัณฑ์ที่จะช่วยบรรเทา
ส�าคัญของคนไทยทุกคนที่จะได้ร่วมกัน ขับลม ละลายเสมหะ แก้เวียนหัว อาการของโรคต่างๆ ได้ในอนาคต
แสดงความจงรักภักดี และร�าลึกในพระ แก้ตาแดงตาเจ็บเนื่องจากลมและ แม้พ่อจะไม่ได้อยู่กับเราแล้ว แต่ค�า
มหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จ ไฟ แก้แผลมีหนอง ขับของเสีย (1) สอนของท่านจะยังคงอยู่ตลอดไป เพื่อ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรม สารส�าคัญที่พบในดอกดาวเรืองเป็น ให้เราทุกคนได้น้อมน�ามาปฏิบัติเพื่อให้
นาถบพิตร ในพระราชพิธีถวายพระ สารให้สีในกลุ่มแคโรทีนอยด์ คือ ลูทีน เกิดประโยชน์กับทั้งตนเอง ผู้อื่น และ
เพลิงพระบรมศพฯ และในการนี้ก็มี (lutein) พบประมาณ ๘๘% และซี ประเทศชาติของเราค่ะ mahidol
หลายๆ หน่วยงาน ทั้งภาครัฐและภาค แซนทีน (zeaxanthin) พบประมาณ
เอกชนที่พร้อมใจกันออกมาร่วมรณรงค์ ๕% ซึ่งทั้ง ๒ ชนิดเป็นแคโรทีนอยด์ที่ไม่ เอกสารอ้างอิง
1.นันทวัน บุณยะประภัศร และอรนุช โชคชัยเจริญพร, บรรณาธิการ.
แจกจ่ายเมล็ดพันธุ์ และให้ความรู้เกี่ยว สามารถเปลี่ยนเป็นวิตามินเอในร่าง สมุนไพร:ไม้พื้นบ้าน (2). กรุงเทพฯ: บริษัทประชาชนจ�ากัด; 2541. (1)
2.วิมล ศรีศุข. ลูทีนและซีแซนทีน: ความสัมพันธ์กับโรคตา. จุลสารข้อมูล
กับการปลูกต้นดาวเรืองแก่ประชาชน กายได้ (non-provitamin A caro สมุนไพร 2558;32(2):11-9.
3.Hadden WL, Watkins RH, Levy LW, Regalado E, Rivadeneira
กันอย่างมากมาย และในปัจจุบันดาว tenoids) เรียกกลุ่มย่อยนี้ว่า แซนโท DM, Breemen RB, et al. Carotenoid composition of marigold (Tagetes
erecta) flower extract used as nutritional supplement. J Agric Food
เรืองไม่ได้เป็นเพียงไม้ประดับหรือไม้ ฟิลล์ (xanthophylls) (๒) นอกจากนี้ยัง Chem 1999;47(4189-94).
4.Gopi G, Elumalai A, Jayasri P. A concise review on Tagetes
erecta. IJPR 2012;3(1):16-9.
ตัดดอกขายส�าหรับท�าพวงมาลัย พบสารส�าคัญในกลุ่ม flavonoids, drug. Hamdard Med 2012;55(1):45-59.
5.Gupta P, Vasudeva N. Marigold a potential ornamental plant
เท่านั้น แต่ยังมีการใช้ดาวเรืองใน terpenoids และ steriods (3 - 8) ซึ่งมี (Tagetes species): A review. IRJP 2013;4(1):43-8.
6.Priyanka D, Shalini T, Navneet VK. A brief study on marigold
อุตสาหกรรมอาหารสัตว์ เครื่องส�าอาง ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยามากมาย nificant pharmacological activities. World J Pharm Sci 2015;3(6):1180-
7.Karwani G, Sisodia SS. Tagetes erecta plant: Review with sig-
และผลิตภัณฑ์เสริมอาหารต่างๆ ด้วย ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่น่าสนใจ 3. 8.Wang W, Xu H, Chen H, Tai K, Liu F, Gao Y. In vitro antioxidant,
เนื่องจากในดอกดาวเรืองมีสาระส�าคัญ การศึกษาฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของ anti-diabetic and antilipemic potentials of quercetagetin extracted from
marigold (Tagetes erecta L.) inflorescence residues. J Food Sci Tech-
ที่มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่น่าสนใจ ดอกดาวเรืองมีเป็นจ�านวนมาก โดย nol 2016;53(6):2614-24.
9.Altunta A, Aydin R. Fatty acid composition of egg yolk from
มากมาย พบว่าดาวเรืองมีฤทธิ์ต้านอนุมูล chickens fed a diet including marigold (Tagetes erectaL.). J Lipids
2014;2014:564851.
10.Maity N, Nema NK, Abedy MK, Sarkar BK, Mukherjee PK.
ดาวเรืองใหญ่ (Marigold) มีชื่อ อิสระ(3 - 8, 11 - 13) ยับยั้งการแบ่ง Exploring Tagetes erecta Linn flower for the elastase, hyaluronidase
and MMP-1 inhibitory activity. J Ethnopharmacol. 2011;137:1300–5.
11.Kaisoon O, Konczak I, Siriamornpun S. Potential health enhanc-
วิทยาศาสตร์ว่า Tagetes erecta L. ตัวของเซลล์มะเร็งหลายชนิด (11) ing properties of edible flowers from Thailand. Food Res Int.
2012;46:563–71.
เป็นพืชในวงศ์ COMPOSITAE (AS- มีฤทธิ์ขับพยาธิตัวกลม Caenorhabdi- from methanolic extract of Tagetes erecta and Beta vulgaris as anti-
12.Saani M, Lawrence R, Lawrence K. Evaluation of pigments
TERACEAE) ดาวเรืองเป็นไม้ล้มลุก สูง tis elegans และยับยั้งการวางไข่ของ oxidant and antibacterial agent. Nat Prod Res 2017;11:1-4.
13.Ayub MA, Hussain AI, Hanif MA, Chatha SAS, Kamal GM,
๑๕ - ๖๐ ซม. ใบประกอบแบบขนนก พยาธิดังกล่าว(14) ต้านอาการซึม Shahid M, et al. Variation in Phenolic Profile, beta-Carotene and Flavo-
noid Contents, Biological Activities of Two Tagetes Species from Paki-
เรียงตรงข้าม ใบย่อยรูปวงรี ขอบใบ เศร้า(15 - 16) ช่วยให้หลับ คลายความ stani Flora. Chem Biodivers 2017;14(6).
14.Piña-Vázquez DM, Mayoral-Peña Z, Gómez-Sánchez M,
หยักฟันเลื่อย ดอกช่อออกที่ปลายกิ่ง กังวล(16) ยับยั้งเชื้อแบคทีเรียหลาย Salazar-Olivo LA, Arellano-Carbajal F. Anthelmintic effect of Psidium
guajava and Tagetes erecta on wild-type and Levamisole-resistant
ดอกย่อยมี ๒ ลักษณะ คือ ดอกไม่ ชนิด(3 - 7, 12 - 13) ต้านเบาหวาน Caenorhabditis elegans strains. J Ethnopharmacol 2017;202:92-6.
15.Khulbe A, Pandey S, Sah SP. Antidepressant-like action of the
hydromethanolic flower extract of Tagetes erecta L. in mice and its
สมบูรณ์เพศอยู่รอบนอกจ�านวนมากสี (ยับยั้งเอนไซม์ α-glucosidase และ possible mechanism of action. Indian J Pharmacol 2013;45(4):386-390.
16.Pérez-Ortega G, Angeles-López GE, Argueta-Villamar A,
เหลืองหรือเหลืองส้ม ลักษณะคล้ายลิ้น α-amylase) ลดไขมัน (ยับยั้งเอนไซม์ González-Trujano ME. Preclinical evidence of the anxiolytic and seda-
tive-like activities of Tagetes erecta L. reinforces its ethnobotanical
บานแผ่ออก ซ้อนกันหลายชั้น ปลาย pancreatic lipase)(8) ฆ่าแมลง ก�าจัด approach. Biomed Pharmacother 2017;93(Supplement C):383-90.
25
ปีที่ ๔๒ • มหิดลสาร ๒๕๖๐