Page 20 - MU_2Feb68

20 มหิดลสาร ๒๕๖๘ February 2025

กฎหมายสู่มรื่สู่เท�าเท่ยม

โดย นางสู่าวิสู่่ธาสู่ิน่ สู่ัณหรััติ
นิติกรั กอุงกฎีหมาย มหาวิิทยาลััยมหิดลั

เม่�อุบัรัิบัททางสู่ังคมม่การัเปีลั่�ยนแปีลังไปีตามกาลัสู่มัย กฎีหมายย�อุมต้อุงปีรัับัปีรั่งให้ม่ควิามทันสู่มัยสู่อุดรัับักับั
การัเปีลั่�ยนแปีลังขอุงสู่ภาพัสู่ังคม เฉกเช�นเรั่�อุงขอุงการัม่ค่� เดิมสู่ังคมยอุมรัับัเพั่ยงรัะหวิ�างชายแลัะหญิง
ตามเพัศกำาเนิดไวิ้ในบัทบััญญัติขอุงกฎีหมาย ซึ่้�งเห็นได้จัากกฎีหมายกำาหนดไวิ้แต�เดิมวิ�า “การื่สิ่มรื่สิ่จะทำาได้
ต�อเม่�อชื่ายหญ่งย่นยอมเป็นสิ่าม่ภรื่่ยากัน ....” รัวิมถ้งบัทบััญญัติอุ่�น ๆ ท่�กำาหนดสู่ิทธิ หน้าท่� แลัะควิามสู่ัมพัันธ์ขอุง
ชายแลัะหญิงท่�เปี็นค่�หมั�นแลัะค่�สู่มรัสู่กันเท�านั�น แต�ในควิามเปี็นจัรัิงแลั้วิ สู่ังคมไทยเรัิ�มม่การัยอุมรัับักลั่�มบั่คคลัท่�ม่
ควิามหลัากหลัายทางเพัศ (LGBTQ+) มากข้�น จั้งรัิเรัิ�มผัลัักดันกฎีหมายท่�เก่�ยวิกับัการัรัับัรัอุงสู่ิทธิขอุงบั่คคลัท่�ม่
ควิามหลัากหลัายทางเพัศ เพั่�อุให้สู่อุดคลั้อุงกับัหลัักควิามเสู่มอุภาคแลัะการัไม�เลั่อุกปีฏิิบััติโดยไม�เปี็นธรัรัมต�อุบั่คคลัไม�วิ�าด้วิย
เหต่ควิามแตกต�างในเรั่�อุงเพัศท่�ได้กำาหนดไวิ้ในรััฐิธรัรัมน่ญไทย ซึ่้�งศาลัรััฐิธรัรัมน่ญยังได้กลั�าวิถ้งแลัะเรัิ�มยอุมรัับัควิามม่อุย่�
ขอุงบั่คคลัท่�ม่ควิามหลัากหลัายทางเพัศไวิ้ในคำาวิินิจัฉัยขอุงศาลัรััฐิธรัรัมน่ญมาแลั้วิ เช�น คำาวิินิจัฉัยขอุงศาลัรััฐิธรัรัมน่ญท่�
๒๐/๒๕๖๔ คำาวิินิจัฉัยขอุงศาลัรััฐิธรัรัมน่ญท่� ๑๓/๒๕๖๗ เปี็นต้น จันกรัะทั�งเม่�อุวิันท่� ๒๔ กันยายน พั.ศ. ๒๕๖๗ ปีรัะเทศไทย
ได้ปีรัะกาศกฎีหมายสู่มรัสู่เท�าเท่ยมลังในรัาชกิจัจัาน่เบักษา แลัะม่ผัลับัังคับัใช้เม่�อุวิันท่� ๒๘ มกรัาคม พั.ศ. ๒๕๖๘
กฎีหมายสู่มรัสู่เท�าเท่ยมท่�ท่กคนกลั�าวิถ้งกันนั�นเปี็นการัปีรัับัปีรั่งปีรัะมวิลักฎีหมายแพั�งแลัะพัาณิชย์ในสู่�วินขอุงการัสู่มรัสู่
แลัะมรัดกเปี็นหลััก โดยเรั่ยกกฎีหมายฉบัับัน่�วิ�า “พัรื่ะรื่าชื่บััญญัต่แก้ไขเพั่�มเต่มปรื่ะมวลกฎหมายแพั�งและพัาณ่ชื่ย์
(ฉบัับัท่� ๒๔) พั.ศิ. ๒๕๖๗” ซึ่้�งคอุลััมน์ม่มกฎีหมายเด่อุนน่�จั้งขอุมาเลั�าถ้งสู่ารัะสู่ำาคัญหลัักบัางปีรัะการัท่�เห็นได้
ชัดเจันขอุงกฎีหมายสู่มรัสู่เท�าเท่ยม

ปรื่ะการื่แรื่ก การัใช้ถ้อุยคำากลัางเพั่�อุรัอุงรัับัควิามหลัากหลัาย ปรื่ะการื่ท่�สิ่่� การื่รื่ับับัุตรื่บัุญธ์รื่รื่มรื่�วมกันได้แลัะการัปีกครัอุงบั่ตรั
ทางเพัศแทนการัรัะบั่สู่ถานะแบั�งแยกเพัศ จัากเดิมใช้คำาวิ�า “ชื่าย” “หญ่ง” ซึ่้�งรัวิมถ้งสู่ิทธิในเรั่�อุงการัเลั่�ยงด่ การัศ้กษา แลัะมรัดกแก�บั่ตรับั่ญธรัรัม
“สิ่าม่” “ภรื่่ยา” “สิ่าม่ภรื่่ยา” เปี็นการัใช้คำาวิ�า “บัุคคล” “ผู้่้หมั�น” ไม�แตกต�างจัากบั่ตรัแท้จัรัิง
“ผู้่้รื่ับัหมั�น” และ “ค่�สิ่มรื่สิ่” ตามบัรัิบัทขอุงข้อุกฎีหมายแต�ลัะมาตรัา ปรื่ะการื่ท่�ห้า การื่จัดการื่ทรื่ัพัย์สิ่่นในฐิานะค่�สิ่มรื่สิ่ซ่�งเป็นสิ่่นสิ่มรื่สิ่
เช�น มาตรัา ๑๔๕๒ จัากเดิมบััญญัติวิ�า “ชายหรั่อุหญิงจัะกรัะทำาการั ด้วยกัน โดยเปี็นการับัรัิหารัจััดการัทรััพัย์สู่ินท่�ได้มารั�วิมกันในรัะหวิ�าง
สู่มรัสู่ในขณะท่�ตนม่ค่�สู่มรัสู่อุย่�ไม�ได้” เปีลั่�ยนเปี็น “บัุคคลจะทำาการื่ การัสู่มรัสู่ ทั�งท่�เปี็นหน่�สู่ินแลัะทรััพัย์สู่ินในสู่ินสู่มรัสู่
สิ่มรื่สิ่ในขณะท่�ตนม่ค่�สิ่มรื่สิ่อย่�ไม�ได้” เปี็นต้น ปรื่ะการื่ท่�หก สิ่่ทธ์่ในการื่รื่ับัมรื่ดกเน่�อุงด้วิยเปี็นค่�สู่มรัสู่ในฐิานะ
ปรื่ะการื่ท่�สิ่อง บัุคคลไม�ว�าม่เพัศิสิ่ภาพัใดม่สิ่่ทธ์่ท่�จะหมั�น จดทะเบั่ยน ทายาทโดยธรัรัมขอุงค่�สู่มรัสู่ท่�เสู่่ยช่วิิต โดยไม�จัำาเปี็นต้อุงม่พัินัยกรัรัมยกให้
สิ่มรื่สิ่ และหย�ากันได้ รัวิมถ้งม่สู่ิทธิ หน้าท่� แลัะควิามรัับัผัิดท่�เก่�ยวิกับั อุย�างไรัก็ด่ ยังม่บัทกฎีหมายกำาหนดหลัักการัเดิมบัางปีรัะการัให้คงไวิ้
การัหมั�น การัสู่มรัสู่ แลัะการัหย�า ทั�งน่�ยังสู่ามารัถจัดทะเบั่ยนสู่มรัสู่ สู่ำาหรัับัเพัศชายหรั่อุหญิงตามกำาเนิดเท�านั�น เช�น การัตั�งครัรัภ์ บัทสู่ันนิษฐิาน
กับัชาวิต�างชาติตามกฎีหมายไทยได้ด้วิย ขอุงบั่ตรัท่�ชอุบัด้วิยกฎีหมายขอุงชายผั่้เปี็นสู่าม่หรั่อุเคยเปี็นสู่าม่ เปี็นต้น
ปรื่ะการื่ท่�สิ่าม การัปีกปี้อุงสู่ิทธิทางกฎีหมายให้ครัอุบัคลั่มกับับั่คคลั นอุกเหน่อุจัากการัแก้ไขเพัิ�มเติมเพั่� อุรัับัรัอุงหรั่อุค่้มครัอุง
ท่กเพัศสู่ภาพั โดยเฉพัาะเหต่แห�งการัฟั้อุงหย�าแลัะการัเรั่ยกค�าทดแทน ควิามหลัากหลัายทางเพัศแลั้วิ ยังม่การัแก้ไขสู่ำาคัญอุ่กปีรัะการัค่อุ
จัากเดิมในมาตรัา ๑๕๒๓ วิรัรัคสู่อุง กำาหนดให้ “สู่าม่จัะเรั่ยกค�าทดแทน การื่ปรื่ับัเกณฑิ์อายุของบัุคคลท่�สิ่ามารื่ถีหมั�นและสิ่มรื่สิ่กันได้ จัากเดิมต้อุงม่
จัากผั่้ซึ่้�งลั�วิงเกินภรัิยาไปีในทำานอุงช่้สู่าวิก็ได้ แลัะภรัิยาจัะเรั่ยกค�า อุาย่สู่ิบัเจั็ดปีีบัรัิบั่รัณ์ เป็นสิ่่บัแปดปีบัรื่่บั่รื่ณ์ เพั่�อุให้สู่อุดคลั้อุงกับั
ทดแทนจัากหญิงอุ่�นท่�แสู่ดงตนโดยเปีิดเผัยเพั่�อุแสู่ดงวิ�าตนม่ควิามสู่ัมพัันธ์ เกณฑิ์อุาย่ท่�กำาหนดไวิ้ในอุน่สู่ัญญาวิ�าด้วิยสู่ิทธิเด็ก (Convention on
กับัสู่าม่ในทำานอุงช่้สู่าวิก็ได้” ปีรัับัแก้เปี็น “ค่�สิ่มรื่สิ่ฝ่่ายใดฝ่่ายหน่�งจะ the Rights of the Child : CRC) ท่�ปีรัะเทศไทยได้เข้ารั�วิมเปี็นภาค่
เรื่่ยกค�าทดแทนจากผู้่้ซ่�งล�วงเก่นค่�สิ่มรื่สิ่อ่กฝ่่ายหน่�งไปในทำานองชื่่้ เม่�อุปีี พั.ศ. ๒๕๓๕ แลัะพัรัะรัาชบััญญัติค่้มครัอุงเด็ก พั.ศ. ๒๕๔๖
หรื่่อจากผู้่้ซ่�งแสิ่ดงตนโดยเปิดเผู้ยเพั่�อแสิ่ดงว�าตนม่ความสิ่ัมพัันธ์์กับั นอุกจัากน่� ยังม่สู่ิทธิแลัะหน้าท่�อุ่�น ๆ ในกฎีหมายอุ่�นท่�มาพัรั้อุมกับั
ค่�สิ่มรื่สิ่อ่กฝ่่ายหน่�งในทำานองชื่่้ก็ได้” ซึ่้�งในวิันท่�วิ่ฒิสู่ภาม่มติผั�านรั�าง การัปีรัับัปีรั่งกฎีหมาย เช�น การัให้ควิามยินยอุมในการัรัักษาพัยาบัาลั
กฎีหมายสู่มรัสู่เท�าเท่ยมเปี็นวิันเด่ยวิกับัท่�ศาลัรััฐิธรัรัมน่ญได้ม่คำาวิินิจัฉัย สู่ิทธิในการัใช้นามสู่ก่ลัขอุงค่�สู่มรัสู่ สู่ิทธิปีรัะโยชน์ทางด้านภาษ่ เปี็นต้น
ท่� ๑๓/๒๕๖๗ วิ�าบัทกฎีหมายเดิมในมาตรัาดังกลั�าวิขัดกับัรััฐิธรัรัมน่ญ การัปีรัับัปีรั่งกฎีหมายให้รัับัรัอุงสู่ิทธิขอุงคนท่กเพัศน่�สู่ามารัถสู่ะท้อุนได้
ในเรั่�อุงควิามเสู่มอุภาค เน่�อุงจัากฝ่่ายภรัิยาต้อุงพัิสู่่จัน์วิ�าม่ “หญิงอุ่�น” ถ้งแนวิคิดแลัะทัศนคติใหม�ขอุงสู่ิทธิในการัก�อุตั�งครัอุบัครััวิท่�เปีลั่�ยนแปีลังไปี
แสู่ดงตนโดยเปีิดเผัยวิ�าม่ควิามสู่ัมพัันธ์กับัสู่าม่ในทำานอุงช่้สู่าวิ ไม�วิ�าบั่คคลัใดเพัศใดก็สู่ามารัถม่สู่ิทธิสู่รั้างครัอุบัครััวิได้อุย�างเท�าเท่ยมแลัะ
แต�ฝ่ั � งสู่าม่เพั่ยงพัิสู่่จัน์วิ�าม่ “ผั่้อุ่�น” ลั�วิงเกินภรัิยาขอุงตนในทำานอุงช่้สู่าวิ เสู่มอุภาค ซึ่้�งเม่�อุกฎีหมายสู่มรัสู่เท�าเท่ยมม่ผัลับัังคับัใช้แลั้วิ หน�วิยงานขอุงรััฐิ
ก็เรั่ยกค�าทดแทนได้แลั้วิ อุ่กทั�งมาตรัาดังกลั�าวิยังไม�สู่อุดคลั้อุงกับั รัวิมถ้งมหาวิิทยาลััยในกำากับัขอุงรััฐิ ควิรัเรัิ�มดำาเนินการัทบัทวินแลัะปีรัับัปีรั่ง
ม่มกฎหมาาย
สู่ภาพัทางสู่ังคมปีัจัจั่บัันท่�ปีรัะกอุบัไปีด้วิยบั่คคลัท่�ม่ควิามแตกต�าง กฎีหมาย แลัะรัะเบั่ยบัภายใน ให้สู่อุดคลั้อุงกับักฎีหมายสู่มรัสู่เท�าเท่ยมต�อุไปี
แลัะควิามหลัากหลัายทางเพัศด้วิย